| ما به یقین برای تو پیروزی آشکاری را شروع کرده ایم (1) | إِنّا فَتَحنا لَكَ فَتحًا مُبينًا | 48:1 |
| و این پیروزی باعث میشود که الله برای تو، هم آنچه از گناه که قبل از این زمان از تو صادر شد را بیامرزد و هم آنچه بعد از این زمان صادر شود و الله به وسیله این پیروزی و بخشش گناه، نعمتش را بر تو تمام خواهد کرد و تو را به راهی مستقیم راهنمائی می نماید (2) | لِيَغفِرَ لَكَ اللَّهُ ما تَقَدَّمَ مِن ذَنبِكَ وَما تَأَخَّرَ وَيُتِمَّ نِعمَتَهُ عَلَيكَ وَيَهدِيَكَ صِراطًا مُستَقيمًا | 48:2 |
| و او تو را برای پیروزی پرشکوهی یاری خواهد نمود (مقصود از شروع پیروزی، پیروزی ای میباشد که در صلح حدیبیه نصيب پیغمبر اسلام و مسلمین شد که مقدمه ای بود، برای پیروزی شکوهمند فتح مکه و حکومت بلا منازع عربستان برای پیغمبر اسلام و اصحاب خاص او که گردانندگان اصلی حکومت اسلام بودند، لازمه این پیروزی ها این بود که گناهِ پیغمبر اسلام که همیشه به الله میگفت، چرا پیروزی ای را که از سالهای اولیه پیغمبری من بارها، پی در پی به من داده ای، که مرا بر دشمنانِ دین پیروز گردانی، نشان نمی دهی، پیغمبر اسلام برای نرسیدن این پیروزی بارها در پیغمبری خود شک میکرد و زمانهائی برای فشار بر الله به خود میگفت، خوبست پیغامهای الله را نرسانم و ترک پیغام رسانی خودم را کنم ولی خالق عالم به او میگفت، باید این پیروزی زمانی برسد که صلاح من باشد، نه دلخواه تو و صلاح الله در آن بود که مردم در مقابل دين الله و پیغمبرش از طریق ترس و یا تطميع مجبور به ایمان نباشند، بلکه آنچه میتوانند مخالفت کنند، تا آزمایشی برای روح مؤمن حقیقی و کافر حقیقی باشد و اما گناه آینده پیغمبر اسلام که مربوط به این پیروزیهاست، گناههائی بود که یک حکومت صالح و جدی برای اصلاحات آینده در مورد بعضی اشخاص مجبور است مرتکب شود و مثلا یکی دو نفر یا یک قوم و قبیله را که بزرگانشان خطائی کرده اند از بین ببرد، تا دیگران حساب کار خود را بفهمند و به اصلاحات مورد نظر تن در دهند) (3) | وَيَنصُرَكَ اللَّهُ نَصرًا عَزيزًا | 48:3 |
| کسی که این پیروزیها را شروع کرده همان کسی است که در دلهای مؤمنان جدی سابقه دار، در اولین پیروزی معجزه آسای جنگ بدر، آن آرامش عجیب را هنگام آن اضطراب سخت فرود آورد (اشاره به مطالب آیات 7 تا 13 از سوره انفال است که در آنها مطالبی است راجع به جنگ بدر و معجزاتی که شد) تا بر ایمان خود پی در پی بیفزایند، آری لشگریان نامرئی آسمانها و زمین، در اختيار الله است و الله دانائی است پرحکمت (4) | هُوَ الَّذي أَنزَلَ السَّكينَةَ في قُلوبِ المُؤمِنينَ لِيَزدادوا إيمانًا مَعَ إيمانِهِم ۗ وَلِلَّهِ جُنودُ السَّماواتِ وَالأَرضِ ۚ وَكانَ اللَّهُ عَليمًا حَكيمًا | 48:4 |
| و این کمکهای غیبی را به پیغمبر و لشگریانش از آنرو میرساند تا مردان و زنان مؤمن حقیقی را داخل باغهائی کند که از پای آنها جویبارها روان میباشد و آنان در آنجا همیشه خواهند ماند و الله گناهان ایشان را نیز از ایشان پاک میکند و این خوشیهای آخرت برای مؤمنان نزد الله رستگاری بس بزرگی میباشد ( رستگاری مؤمنان در آخرت خیلی مهمتر و بهتر از پیروزی آنان در دنیا بر علیه کافرانست) (5) | لِيُدخِلَ المُؤمِنينَ وَالمُؤمِناتِ جَنّاتٍ تَجري مِن تَحتِهَا الأَنهارُ خالِدينَ فيها وَيُكَفِّرَ عَنهُم سَيِّئَاتِهِم ۚ وَكانَ ذٰلِكَ عِندَ اللَّهِ فَوزًا عَظيمًا | 48:5 |
| همچنین الله این کارهای معجزه آسا را انجام میدهد تا از این طریق مردان و زنان دورو و مردان و زنان مشرک را که به الله گمانهائی بد میبرند، عذاب کند و بفهمند که کارهاشان باعث گرفتار شدن خودشان در دایره ای از بدیها میشود و الله بر ایشان غضب کرده و از خودش ایشان را رانده و برای ایشان دوزخ را آماده کرده و آنجا باز گشت بسیار بدی برای روح انسان خواهد بود (هم دورویانی که روی منافع خصوصی خود به ظاهر میگفتند، ما مؤمن به اسلام هستیم ولی در باطن اخلال میکردند و هم آنانکه سخنان خلاف دستورات الله را از پیشوایان مذهبی خود به مانند سخن الله می شنیدند و عمل میکردند در زمان پیغمبر اسلام عاقبت دچار عذابهائی به دست مسلمانان حقیقی شدند) (6) | وَيُعَذِّبَ المُنافِقينَ وَالمُنافِقاتِ وَالمُشرِكينَ وَالمُشرِكاتِ الظّانّينَ بِاللَّهِ ظَنَّ السَّوءِ ۚ عَلَيهِم دائِرَةُ السَّوءِ ۖ وَغَضِبَ اللَّهُ عَلَيهِم وَلَعَنَهُم وَأَعَدَّ لَهُم جَهَنَّمَ ۖ وَساءَت مَصيرًا | 48:6 |
| و این حوادث میرسانند که حقا انواع لشگریان آسمانها و زمین در اختيار الله است و الله پر قدرتی است با حکمت (حکمت الله، یکی این است که به دورویان و مشرکان و سوءاستفاده چیان مذهبی و غیر مذهبی فرصتهائی میدهد تا پرونده انحراف طلبی و سوءاستفاده خود را تکمیل کنند و پس از مدتی دچار عذاب الله شوند) (7) | وَلِلَّهِ جُنودُ السَّماواتِ وَالأَرضِ ۚ وَكانَ اللَّهُ عَزيزًا حَكيمًا | 48:7 |
| به يقين ما تو را برای این بسوی مردم فرستادیم تا هم به طرز مخصوصی، شاهد اعمال و افکار آنان باشی و هم مژده مخصوصی به ایشان دهی و هم خطراتی را که در پیش دارند، اعلام کنی (پیغمبر اسلام مانند تمام پیغمبران هم شاهد مردم محیط خود میباشد که در مقابل راهنمائیهای پیغام الله چه عکس العملی نشان میدهند تا در روز قیامت آنچه را مشاهده کرده، شهادت دهد و هم از جانب الله مامور است، به مردم بگوید اگر کارهای خوب کنند به چه نتایج درخشانی در آخرت میرسند و اگر خلاف دستورات الله را انجام دهند، به چه عذابهائی دچار میشوند، غیر از پیغمبران شاگردان آنان نیز غیر مستقیم همین سه ماموریت را دارند و متن کتاب الله، برنامه ماموریتهای آنان را معلوم کرده است و در روز قیامت وای بر پیشوایان سوءاستفاده چی مذهبی که بنام دین و کلام الله موهومات و دستوراتی که خلاف متن کتاب الله است را به مردم تبلیغ میکنند) (8) | إِنّا أَرسَلناكَ شاهِدًا وَمُبَشِّرًا وَنَذيرًا | 48:8 |
| و این ماموریت واضح و مستدل میباشد، تا شما مردم به طرز صحیحی به الله و فرستاده اش ایمان آورید و راه الله را تقویت کنید و الله را به بزرگی یاد کنید و هر صبح و شام او را از نسبتهای بدی که سوءاستفاده چیان مذهبی و مریدان آنان و غیر اینها به الله میدهند، پاک معرفی نمائید (هر مسلمانی در هر صبح و شام و شبانه روز پنجاه و یک بار، در نمازهای پنجگانه خود، الله را با گفتن سبحان ربي العظيم وسبحان ربی الاعلی در رکوع و سجود خود پروردگار بس بزرگ و بس برتر خود را از نسبتهائی که غیر هدایت شدگان به کتاب الله، به الله میدهند پاک معرفی میکند ولی افسوس که سوءاستفاده چیان مذهبی معنای سبحان ربی را آنطور که معنی شد، نخواسته اند به مردم تعليم دهند و کوشش کرده اند، مردم را از هدایت به كتاب الله دور و به موهومات مذهبی عادت دهند و بجای گفتن اینکه دانستن معنای نماز واجب است، گفته اند دانستن معنای نماز واجب نیست بلکه واجب آن است که صاد و عین را از مخرج بگوئيد و بجای فهم قرآن عبارات قرآن را برای مرده گان بخوانید) (9) | لِتُؤمِنوا بِاللَّهِ وَرَسولِهِ وَتُعَزِّروهُ وَتُوَقِّروهُ وَتُسَبِّحوهُ بُكرَةً وَأَصيلًا | 48:9 |
| به یقین کسانی که با تو بیعت فداکاری میکنند، گوئی با الله بیعت میکنند و دست الله بالای دستهای ایشانست، پس هر کس بیعت خود را شکست، این بیعت شکستن بر ضرر خودش خواهد بود و کسی که به عهد خود با الله كاملا وفا کرد، الله مزد بس بزرگی به او خواهد داد (از این مطالب پیداست که هر زمان پیغمبر اسلام می خواست بسوی جنگی بزرگ با لشگریانش حرکت کند، برای اینکه افراد مسلمانان تعهد بسپارند که با از خود گذشتگی و فداکاری دستورات جنگی او را انجام می دهند، با آنان بیعت میکرد یعنی آنان دست بیعت خود را در دست پیغمبر اسلام میگذاشتند و اطاعت کامل خود را اظهار میکردند، تا با قدرت بیشتری جنگ نمایند و تعهد اخلاقی خود را بیشتر در نظر داشته باشند و قطعی است، آنانکه حاضر شدند با پیغمبر اسلام برای رفتن به مکه برای حج و در صورت برخورد به مانع با دشمن بجنگند، با پیغمبر اسلام بر این کار بیعت نیز کردند و ممکن است بعضی از آنان در میان راه از ترس خطر بیعت خود را شکسته و فرار کرده باشند، در این صورت پیغمبر اسلام و سران لشگر اسلام آنان را آزاد میگذاشت که بروند) (10) | إِنَّ الَّذينَ يُبايِعونَكَ إِنَّما يُبايِعونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوقَ أَيديهِم ۚ فَمَن نَكَثَ فَإِنَّما يَنكُثُ عَلىٰ نَفسِهِ ۖ وَمَن أَوفىٰ بِما عاهَدَ عَلَيهُ اللَّهَ فَسَيُؤتيهِ أَجرًا عَظيمًا | 48:10 |
| در آینده ای نزدیک از عربهائی بیابانی که بواسطه عدم همراهی با تو کنار زده شدند، خواهند گفت: علت نیامدن ما این بود که اموال و کسان ما را به خود مشغول کرده بودند و الا خودمان میخواستیم بیائیم، پس برای ما از الله آمرزش بخواه آنچه خواهند گفت چیزیست که روی زبان بازی میگویند و در دلهای ایشان چیزی دیگر است (خود خواهی و ترس از خطر و کم ایمانی) بگو اگر الله بخواهد به شما ضرری یا نفعی برساند چه کسی میتواند چیزی از الله را از شما جلوگیری نماید؟ حقیقت این است که الله بدانچه میکنید آگاه است (این آیه تهدیدی است به بهانه آورندگان فوق که عاقبت نتیجه مخالفت خودشان را بصورت ضررهائی مادی خواهند دید) (11) | سَيَقولُ لَكَ المُخَلَّفونَ مِنَ الأَعرابِ شَغَلَتنا أَموالُنا وَأَهلونا فَاستَغفِر لَنا ۚ يَقولونَ بِأَلسِنَتِهِم ما لَيسَ في قُلوبِهِم ۚ قُل فَمَن يَملِكُ لَكُم مِنَ اللَّهِ شَيئًا إِن أَرادَ بِكُم ضَرًّا أَو أَرادَ بِكُم نَفعًا ۚ بَل كانَ اللَّهُ بِما تَعمَلونَ خَبيرًا | 48:11 |
| راست آن است که شما تصور میکردید، پیغمبر و مؤمنان طرفدار او از این سفر جنگی هرگز بسوی کسانشان برنمیگردند (یعنی دشمنان اسلام تمام ایشان را نابود خواهند کرد) و این تصور در دلهای شما آرایش یافت، آری شما آن گمان بد را کردید و در نتیجه گروهی ضرر دیده شدید (12) | بَل ظَنَنتُم أَن لَن يَنقَلِبَ الرَّسولُ وَالمُؤمِنونَ إِلىٰ أَهليهِم أَبَدًا وَزُيِّنَ ذٰلِكَ في قُلوبِكُم وَظَنَنتُم ظَنَّ السَّوءِ وَكُنتُم قَومًا بورًا | 48:12 |
| و هر کس به الله و پیغمبرش ایمان نیاورده، باید بداند که ما برای کفران کنندگان، آتش بس سوزان آماده کرده ایم (13) | وَمَن لَم يُؤمِن بِاللَّهِ وَرَسولِهِ فَإِنّا أَعتَدنا لِلكافِرينَ سَعيرًا | 48:13 |
| و پادشاهی آسمانها و زمین در اختيار الله است و او برای هر کس بخواهد، آمرزش روا میدارد و هر کس را بخواهد عذاب میکند و الله نسبت به آنانکه سزاوار آمرزشند، هم آمرزنده و هم مهربان است (14) | وَلِلَّهِ مُلكُ السَّماواتِ وَالأَرضِ ۚ يَغفِرُ لِمَن يَشاءُ وَيُعَذِّبُ مَن يَشاءُ ۚ وَكانَ اللَّهُ غَفورًا رَحيمًا | 48:14 |
| آنانکه به واسطه عدم همراهی کنار زده شدند، وقتی دیدند شما بسوی گرفتن غنیمتهائی که نصیب شما شده میروید، به شما خواهند گفت اجازه دهید ما نیز به دنبال شما بیائیم (این مطالب پیشگوئی کمتر از یک ماه بعد است که مسلمانان میخواستند به جنگ خيبر بروند) آنان میخواهند کلام الله را که درباره آنان گفته شده بود، از این مخالفت، ضرر خواهند دید، عوض کنند، بگو دنبال ما نباید بیائید زیرا اینرا قبلا الله گفته بوده، آنان پس از شنیدن این جواب خواهند گفت: شما از آمدن ما به ما حسادت میورزید، حقیقت این است که جز قلیلی از آنان نمی توانند درست فکر نمایند (15) | سَيَقولُ المُخَلَّفونَ إِذَا انطَلَقتُم إِلىٰ مَغانِمَ لِتَأخُذوها ذَرونا نَتَّبِعكُم ۖ يُريدونَ أَن يُبَدِّلوا كَلامَ اللَّهِ ۚ قُل لَن تَتَّبِعونا كَذٰلِكُم قالَ اللَّهُ مِن قَبلُ ۖ فَسَيَقولونَ بَل تَحسُدونَنا ۚ بَل كانوا لا يَفقَهونَ إِلّا قَليلًا | 48:15 |
| برای این عربهای بادیه نشینِ کنار زده شده بگو، باز هم در آینده ای نزدیک بسوی قومی جنگجو و مجهز دعوت میشوید تا یا با آنان بجنگید ،یا آنان بی جنگ تسلیم میشوند (اشاره به لشگر کشی مسلمانان برای فتح مکه است که دو سال بعد بواسطه عهدشکنی کافران مکه اتفاق خواهد افتاد) پس اگر در رفتن به جنگ با آنان اطاعت کرديد الله به شما مزد خوبی خواهد داد، ولی اگر به مانند آنچه در قبل کردید پشت به چنین جنگی کرديد الله شما را به عذاب دردناکی معذب خواهد نمود (در موقعی که پیغمبر اسلام روی خوابی که دیده بود و می دانست درست است، تصمیم گرفت، با هر چه بیشتر از مسلمانان بسوی مکه رود، تا حج خانه کعبه را بصورت عمره بجای آورد آنانکه ایمان کمتری داشتند، فکر می کردند که مسلمانان بدست لشگریان پرقدرت کافران مکه نابود خواهند شد، لذا به بهانه هائی از همراهی با مسلمانان حقیقی خودداری کردند، تا اینکه مسلمانان حقیقی با عددی در حدود هزار و پانصد نفر بسوی مکه حرکت کردند و این حرکت در اول ذیقعده سال ششم هجری بود، پیغمبر اسلام و مسلمانان در این سفر تعدادی شتر و گوسفند نیز برای قربانی با خود بردند و حضرت رسول عثمان بن عفان را که از سران مسلمانان و از مهاجران بود، بسوی مکه فرستاد تا به بزرگان مکه خبر دهد که مسلمانان بدون کوچک ترین اذیتی میخواهند، فقط برای گذراندن مراسم عمره بیایند و قربانی های خود را به فقرای مکه دهند و مراجعت نمایند، چون از مراجعت عثمان خبری نشد، ده نفر از دیگر رؤسای مسلمین را پیغمبر اسلام فرستاد و بزرگان مکه آنان را نیز نگهداشتند و گروههائی را برای تحقیق و در صورت امکان منصرف کردن پیغمبر اسلام از آمدن به مکه، نزد پیغمبر اسلام فرستادند. مسلمانان عده ای از آنان را به گروگان نگهداشتند تا آنان عثمان و دیگران را باز پس فرستند و به این طریق رفت و آمدهائی میان مسلمانان و بزرگان مکه شروع شد، تا نماینده ای از طرف مردم مکه آمد و با پیغمبر اسلام عهدنامه ای را امضاء کرد و گروگانها را پس دادند و مقرر شد، پیغمبر اسلام امسال را باز گردد و سال دیگر که آنان آمادگی پذیرائی دارند، مسلمانان به حج آیند و پیغمبر اسلام این عهد نامه را پذیرفت و طرفین امضاء کردند و طبق این عهدنامه قرار شد که تا ده سال نه کافران به مسلمانان تعرضی کنند و نه مسلمانان به کافران و الا عهدنامه شکسته خواهد شد و در این عهدنامه بود که اگر مردمی از مکه مسلمان شوند و فرار کنند و به مسلمانان پناه ببرند، مسلمانان باید آنها را به مکه بر گردانند و پناه ندهند ولی اگر از مسلمانان مدینه کسی به مردم مکه پناه برد، اهل مکه حق داشته باشند او را پناه دهند و این عهدنامه باعث شد که مسلمانان از محل این عهدنامه که حديبيه نام داشت، بسوی مدینه مراجعت نمایند و در اواخر ذی حجه بود که پس از قربانی کردن قربانی های خود و خروج از احرام بسوی مدینه بازگشتند و این سوره پس از بازگشت آنان به مدینه نازل گردید و نزول این سوره پیغمبر اسلام و مسلمانان را مامور نمود که برای سرکوب کردن یهودیان خیبر که تا آنروز دشمنی های زیادی نسبت به مسلمانان انجام داده بودند اقدام کند، زیرا این یهودیان که بسیار قوی بودند، همیشه مخفیانه با دشمنان اسلام بر عليه مسلمانان اقداماتی میکردند و اغلب جاسوسانی بنام یهودیان مسلمان شده در میان مسلمانان داشتند در آیات فوق پیروزی کامل مسلمانان بر یهودیان خیبر پیشگوئی میشود و در آن آیات اعلام میشود آنانکه قبلا حاضر نشده بودند بسوى حديبيه آيند، خواهند گفت، همراه شما مسلمانان به جنگ یهودیان خیبر آیند تا از غنیمت های جنگی بهره ای ببرند و مسلمانان باید آنان را از خود دور کنند و کنار بزنند تا چیزی نصیبشان نشود، ولی اگر بعد از جنگ خیبر باز بخواهند از پیروزیهای مسلمانان بهره ای ببرند، باید قوی بودن ایمان خود را عملا نشان بدهند به این طور که باز مسلمانان برای فتح مکه حرکت میکنند و به جنگ کافران میروند، اگر از جنگ با آنان نترسیدند، معلوم میشود لیاقت همراهی با مسلمانان را در جنگهای کم خطرتری دارند) (16) | قُل لِلمُخَلَّفينَ مِنَ الأَعرابِ سَتُدعَونَ إِلىٰ قَومٍ أُولي بَأسٍ شَديدٍ تُقاتِلونَهُم أَو يُسلِمونَ ۖ فَإِن تُطيعوا يُؤتِكُمُ اللَّهُ أَجرًا حَسَنًا ۖ وَإِن تَتَوَلَّوا كَما تَوَلَّيتُم مِن قَبلُ يُعَذِّبكُم عَذابًا أَليمًا | 48:16 |
| بر کوران و بر چلاقان و بر بیماران عیبی نیست که در این حرکتهای جنگی شرکت نکنند و هر کس الله و پیغمبرش را اطاعت کند، الله او را به باغهائی داخل خواهد نمود که از زیر آنها جویبارها روان باشد و هر کس مخالفت کند، الله او را به عذابی دردناک دچار خواهد کرد (17) | لَيسَ عَلَى الأَعمىٰ حَرَجٌ وَلا عَلَى الأَعرَجِ حَرَجٌ وَلا عَلَى المَريضِ حَرَجٌ ۗ وَمَن يُطِعِ اللَّهَ وَرَسولَهُ يُدخِلهُ جَنّاتٍ تَجري مِن تَحتِهَا الأَنهارُ ۖ وَمَن يَتَوَلَّ يُعَذِّبهُ عَذابًا أَليمًا | 48:17 |
| الله به يقين از آن مؤمنان حقیقی خوشنود شد که با تو در زیر آن درخت بیعت کردند و این خوشنودی از آنرو بود که دانست در دلهای ایشان چه بود (یعنی آن هزار و پانصد نفری که در حدیبیه از روی فداکاری قلبی و ایمان صحیح به تو دست تعهد فداکاری برای جنگ با کافران مکه دادند) پس الله بر ایشان آن آرامش باطنی را فرو فرستاد (یعنی بوسیله ارواحی غیبی روح ایشان را تقویت کرد تا از هیچ پیش آمد جنگی نهراسند) و به ایشان پیروزی را که بزودی به ایشان خواهد رسید پاداش داد (18) | لَقَد رَضِيَ اللَّهُ عَنِ المُؤمِنينَ إِذ يُبايِعونَكَ تَحتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما في قُلوبِهِم فَأَنزَلَ السَّكينَةَ عَلَيهِم وَأَثابَهُم فَتحًا قَريبًا | 48:18 |
| و علاوه بر آن به ایشان غنیمت های بسیاری را پاداش خواهد داد و حتما آنها را بدست خواهند آورد، زیرا الله پر قدرتی بس مصلحت اندیش بوده (19) | وَمَغانِمَ كَثيرَةً يَأخُذونَها ۗ وَكانَ اللَّهُ عَزيزًا حَكيمًا | 48:19 |
| آرى الله به شما مؤمنان حقیقی، غنیمت های بسیاری وعده داده که بدست آورید و فعلا این غنیمتی را که بسوی گرفتن آن میروید (اشاره به فتح خیبر است) برای شما پیش آورده و دستهای مردم را از آزار شما باز داشته تا برای انواع مؤمنان نشانه و معجزه ای باشد و شما مؤمنان حقیقی را به راهی مستقیم راهنمائی کند (20) | وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغانِمَ كَثيرَةً تَأخُذونَها فَعَجَّلَ لَكُم هٰذِهِ وَكَفَّ أَيدِيَ النّاسِ عَنكُم وَلِتَكونَ آيَةً لِلمُؤمِنينَ وَيَهدِيَكُم صِراطًا مُستَقيمًا | 48:20 |
| و غیر از این غنیمت، غنیمتهای دیگری در پیش دارید که هنوز بر آنها قدرت نیافته اید ولی الله به آنها احاطه دارد و الله بر هر چیزی تواناست (این غنیمت های آینده، اشاره به غنیمت هائی است که پس از فتح خیبر، در جنگهای کوچک و بزرگی با پیروزیهای کاملی نصیب مسلمانان شد تا آنجا که علاوه بر تمام عربستان بر ایران و بسیاری از شهرهای رومیان و شمال آفریقا و شامات نیز مسلط شدند) (21) | وَأُخرىٰ لَم تَقدِروا عَلَيها قَد أَحاطَ اللَّهُ بِها ۚ وَكانَ اللَّهُ عَلىٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرًا | 48:21 |
| و اگر کفران کنندگان مکه (که از حرکت شما بسوی حج ترسیدند و صلح حدیبیه را پذیرفتند) با شما جنگ میکردند حتما به شما پشت مینمودند و کاره و یاوری برای خود نمی یافتند (22) | وَلَو قاتَلَكُمُ الَّذينَ كَفَروا لَوَلَّوُا الأَدبارَ ثُمَّ لا يَجِدونَ وَلِيًّا وَلا نَصيرًا | 48:22 |
| و این شکست ایشان سنتی است از الله که از پیش درباره تمام پیغمبران عمل شد و هرگز، برای سنت الله دگرگونی ای نخواهی یافت (23) | سُنَّةَ اللَّهِ الَّتي قَد خَلَت مِن قَبلُ ۖ وَلَن تَجِدَ لِسُنَّةِ اللَّهِ تَبديلًا | 48:23 |
| و الله کسی است که (بوسیله صلح حدیبیه) دستهای ایشان را از شما بازداشت و دستهای شما را هم از ایشان بازداشت، در شکم مکه (از این عبارت پیداست که حديبيه جزو مکه بود و از مدینه بسیار دور بود) و این صلح بعد از این بود که الله شما را بر علیه ایشان قدرتمند نمود (اشاره به آن بیعتی است که در زیر درخت کردند و معلوم شد که مؤمنان حقیقی تا پای جان حاضرند بر علیه کافران مکه بجنگند و نمایندگان کافران چون در تحقیقات جنگی خود اینرا درک کردند حاضر شدند که صلح نمایند) و الله بدانچه میکنید بیناست (24) | وَهُوَ الَّذي كَفَّ أَيدِيَهُم عَنكُم وَأَيدِيَكُم عَنهُم بِبَطنِ مَكَّةَ مِن بَعدِ أَن أَظفَرَكُم عَلَيهِم ۚ وَكانَ اللَّهُ بِما تَعمَلونَ بَصيرًا | 48:24 |
| آری آنان کسانی هستند که کفران پیغامهای الله را کردند و هم شما را از رفتن به مسجد الحرام بازداشتند و هم قربانی های شما را نگذاشتند، به مکان مخصوصش برسد، اگر مردان و زنان مؤمنی نبودند که شما در حالی که آنان را نمی شناختید، در حمله به آن کافران ایشان را هم پامال میکردید و بعداً ننگی روی این ندانستگی از کارتان نسبت به ایشان به شما میرسید، چنان صلحی برای شما پیش نمی آمد، ليكن آن صلح برای این پیش آمد تا الله هرکس را مصلحتش بخواهد در رحمت خودش داخل گرداند و اگر مؤمنان مزبور از کافران جدا بودند کافران ایشان را به عذاب دردناکی عذاب میکردیم (صلح حديبيه باعث شد که طبق قرار دادِ فی ما بين هر کس از مردم مکه مسلمان شود کافران مکه حق نداشته باشند، فشار و زحمتی نسبت به آنان پدید آورند و همین باعث گردید آنانکه ایمان خود را مخفی میداشتند، آشکار سازند و حتی عده ای از سران لشگر کافران مانند خالد بن ولید مسلمان شوند و روز به روز بر مسلمانان مکه افزوده شود) (25) | هُمُ الَّذينَ كَفَروا وَصَدّوكُم عَنِ المَسجِدِ الحَرامِ وَالهَديَ مَعكوفًا أَن يَبلُغَ مَحِلَّهُ ۚ وَلَولا رِجالٌ مُؤمِنونَ وَنِساءٌ مُؤمِناتٌ لَم تَعلَموهُم أَن تَطَئوهُم فَتُصيبَكُم مِنهُم مَعَرَّةٌ بِغَيرِ عِلمٍ ۖ لِيُدخِلَ اللَّهُ في رَحمَتِهِ مَن يَشاءُ ۚ لَو تَزَيَّلوا لَعَذَّبنَا الَّذينَ كَفَروا مِنهُم عَذابًا أَليمًا | 48:25 |
| و اینکار را می توانستیم همان زمان بکنیم که کافران در دلهاشان آن تعصب جاهلانه را پرورش میدادند (اشاره به زمانی بود که عثمان و ده نفر دیگر برای اطلاع دادنِ آمدنِ مسلمانان به حج نزد کافران رفته بودند و کافران با یکدیگر گفتند، با شمشیرهای خود نمیگذاریم مسلمانان به مکه آیند و عثمان و ده نفر دیگر را از مراجعت بازداشتند، ولی خالق عالم کارهائی را برای ایشان پیش آورد که به صلح انجاميد) پس بواسطه صلح حديبيه، الله آن آرامش را بر پیغمبرش و بر مؤمنان حقیقی فرود آورد و آنان را به سخنِ پرهیز از جنگ ملزم کرد، زیرا مؤمنان به پرهیز کاری منطقی سزاوارترین مردمند و آنانند اهل تقوای صحیح و الله به هر چیزی دانا میباشد (26) | إِذ جَعَلَ الَّذينَ كَفَروا في قُلوبِهِمُ الحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الجاهِلِيَّةِ فَأَنزَلَ اللَّهُ سَكينَتَهُ عَلىٰ رَسولِهِ وَعَلَى المُؤمِنينَ وَأَلزَمَهُم كَلِمَةَ التَّقوىٰ وَكانوا أَحَقَّ بِها وَأَهلَها ۚ وَكانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمًا | 48:26 |
| به يقين الله آن خوابی را که پیغمبرش دیده بود، راست آورد و سزاوار بود که آن خواب دیده شود و آن چنین مینمود که شما مؤمنان به خواست الله به امنیت، داخل مسجد الحرام خواهید شد در حالیکه بعضی از شما سرهاتان را تراشیده اید و بعضی دیگر موی سرهاتان را کوتاه کرده اید و هیچ ترسی هم از کسی ندارید، پس الله درباره این خواب چیزی می دانست که شما نمی دانستید ( آنچه الله میخواست این بود که امسال بسوی مکه حرکت میکنید و صلح میشود و برمیگردید و بعد پیش آمدی میکند که در نتیجه به آن صورتی که در خواب دیده شد به عمره خواهید رفت) و غیر از اینها پیروزی ای را که به زودی نصیب شما خواهد شد، مقرر کرد (یعنی فتح مکه را) (27) | لَقَد صَدَقَ اللَّهُ رَسولَهُ الرُّؤيا بِالحَقِّ ۖ لَتَدخُلُنَّ المَسجِدَ الحَرامَ إِن شاءَ اللَّهُ آمِنينَ مُحَلِّقينَ رُءوسَكُم وَمُقَصِّرينَ لا تَخافونَ ۖ فَعَلِمَ ما لَم تَعلَموا فَجَعَلَ مِن دونِ ذٰلِكَ فَتحًا قَريبًا | 48:27 |
| آری او کسی است که پیغمبر خود را با آن راهنمائی روشن و دین درست فرستاد تا دین او را بر کليه دينها و روش های اجتماعی دیگر، غالب و برتر نشان دهد و گواه دادن الله به این برتری کافیست (گواهی های الله منطق های قوی قرآنست که میتواند به شخص دانا و بیغرض ثابت کند که روشهای اجتماعی قرآن از کلیه روشهای اجتماعی دیگر برتر و منطقی تر و جهانی تر و پایدارتر است، اگر چه فساد کاران از آن خوششان نیاید و نگذارند بعد از مسلمانان اولیه در دنیا عملی شود) (28) | هُوَ الَّذي أَرسَلَ رَسولَهُ بِالهُدىٰ وَدينِ الحَقِّ لِيُظهِرَهُ عَلَى الدّينِ كُلِّهِ ۚ وَكَفىٰ بِاللَّهِ شَهيدًا | 48:28 |
| محمد فرستاده الله است و کسانی که با او هستند، بر کفران کنندگان سخت گیرند و میان خودهاشان مهربان و ایشان را در رکوع و سجود میبینی (یعنی تو ای پیغمبر در هنگامهای پنجگانه نماز جماعت، ایشان را در مسجد به نماز جماعت می بینی و در خواندن نماز اظهار اطاعت کامل ایشان الله مشاهده میکنی) و می بینی که همیشه جویای فضيلت هائی از الله و خوشنودی هائی از او میباشند و در چهره های ایشان علامتهائی مشاهده میکنی که در اثر نشان دادن اطاعت کامل نسبت به دستورات الله، در ایشان پیدا شده و این علامتهای ایشان هم در تورات است و هم در انجيل (بعضی ها تصور میکنند، این علامتها فشار پیشانیهای ایشان بر مهر و یا سنگ و خاک در هنگام سجده نماز است و حال آنکه چه بسیارند آنانکه، روی ریا نماز میخوانند و چنین علامتهائی را در چهره خود به دیگران نشان میدهند، نه اهل تورات در سجده خود مهر میگذاشتند و نه اهل انجیل و نه مسلمانان صدر اسلام که اهل قرآن بوده اند، بلکه این علامت، علامتی است که رهبران مسلمانان حقیقی، مانند پیغمبر اسلام و حضرت عیسی و حضرت موسی و شاگردان اولیه آنها در چهره مؤمنان حقیقی، روی اعمال توام با اطاعت ایشان از دستورات الله مشاهده میکنند و امروزه نیز نفرات دقیق میتوانند، در چهره اشخاص خوب، خوبی را مشاهده کنند و در چهره اشخاصی بد، بد کاری آنان را) این علامت در چهره ایشان، مانند علامتی است که زراعت کار در زراعت خود می بیند به اینطور که شرایط اولیه زراعت، جوانه اش را خارج میکند و آنرا قوی میگرداند، پس جوانه خود را محکم و سخت میکند، بطوریکه روی ساقه خود با قدرت در مقابل هر خطری از باد و باران میتواند بایستد به طوری که زراعت کاران از قدرت چنین زراعتی، در تعجب میشوند، این ضرب المثل یک زراعت عالی از دین الله پی در پی در مؤمنان طرفدار پیغمبر اسلام مشاهده گردید، تا به جائی که امروز کافران را الله از ایشان به خشم میآورد، آری الله به مؤمنانی از ایشان که آن اعمال نیکو را انجام داده اند، وعده داده که آمرزش و مزد بس عظیمی به ایشان دهد (این آیات می رسانند که چگونه مؤمنان حقیقی روی تربیتهای صحیح قرآن، کم کم با گذشت زمان سزاوار شدند به جائی برسند که تمام مکه را در قلمرو حکومت اسلامی قوی خود در آورند و به نام بزرگترین گروه مصلح جهانی در جهان بشریت شناخته شوند و افسوس که دشمنان اسلام، با افکندن تفرقه و نفاق، کار مسلمانان فعلی را به جایی رسانده اند که جز بداخلاقی و نادانی و ضعف و فساد و دوری از قرآن و آلوده شدن به موهومات علامت خوبی در چهره های خود به مردم دقیق نشان نمی دهند) (29) | مُحَمَّدٌ رَسولُ اللَّهِ ۚ وَالَّذينَ مَعَهُ أَشِدّاءُ عَلَى الكُفّارِ رُحَماءُ بَينَهُم ۖ تَراهُم رُكَّعًا سُجَّدًا يَبتَغونَ فَضلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضوانًا ۖ سيماهُم في وُجوهِهِم مِن أَثَرِ السُّجودِ ۚ ذٰلِكَ مَثَلُهُم فِي التَّوراةِ ۚ وَمَثَلُهُم فِي الإِنجيلِ كَزَرعٍ أَخرَجَ شَطأَهُ فَآزَرَهُ فَاستَغلَظَ فَاستَوىٰ عَلىٰ سوقِهِ يُعجِبُ الزُّرّاعَ لِيَغيظَ بِهِمُ الكُفّارَ ۗ وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ مِنهُم مَغفِرَةً وَأَجرًا عَظيمًا | 48:29 |
