| آنچه در آسمانها و هر چه در زمین است الله را از آنچه سوءاستفاده چیان مذهبی و مریدان آنان درباره او میگویند، پاک و بزرگتر معرفی میکند و ثابت میدارد که او، آن پادشاهِ جهانی و آن غیرِ آلوده به عیب ها و آن قدرتمندِ پرحکمت میباشد (زبانِ حالِ تمامِ مخلوقات پس از نشان دادنِ حالت و صفات خود به دانشمندانِ کنجکاو و بیغرض، به آنان اعلام میکند که خالق عالم چنین صفات بزرگی را دارد و از موهوماتی که درباره او میگویند و برای او دختر و پسر و ولی و واسطه و مظهر و شفيع قرار میدهند، بر کنار است) (1) | يُسَبِّحُ لِلَّهِ ما فِي السَّماواتِ وَما فِي الأَرضِ المَلِكِ القُدّوسِ العَزيزِ الحَكيمِ | 62:1 |
| او کسی است که در میانِ بیسوادان مکه، یکی از آن بیسوادان را به پیغام رسانی برانگیزاند تا بر آن بیسوادان مطالبِ مستدل و روشن او را بصورتِ آیات قرآنی بخواند و ایشان را از فسادهای فردی و اجتماعی پاک سازد و به ایشان آن مطالبِ صد در صد درست و آن حکمت و فلسفه ی بس عالی را بیاموزد (کتاب یعنی مطالبی که ثابت و لازم و محکم و درست باشد و از خیال و موهوم چیزی در آن نباشد و این صفت مخصوص پیغامهای الله است) اگر چه این بیسوادان تربیت شده، پیش از چنین تربیتی، در گمراهی آشکاری بودند (راه تربیت صحیح اسلامی در چهار پله و درجه است، درجه ابتدائی آن این است که ما آیات قرآنی را که از کسی می شنویم یا در قرآن میخوانیم، معنایش را بفهمیم. در درجه دوم آنچه را از قرآن شنیدیم با اعمال و افکار خود بسنجیم و اگر آلودگی در عقاید و رفتار خود داریم، برطبق راهنمائیهای آیات شنیده شده از قرآن، آن آلودگی ها را از خود پاک سازیم و این دو درجه مقدمه می شود تا علاقه پیدا کنیم هر چه بیشتر از تمام آیات قرآن استفاده کنیم. و پس از فهمیدنِ تمام قرآن، تازه به پله و درجه ی سوم و چهارمِ راهنمائیهای قرآن یعنی فلسفه و حکمت عالی جهان شناسی و قانون شناسی و تربیت اجتماعی آن، میتوانیم برسیم و کسی که به این چهار درجه از تربیت رسید به بزرگترین فضل الله و بزرگترین مقام رسیده اگر چه بیسواد باشد و از راه شنیدن به این مقام ها برسد و عملا دیده ایم که اصحابِ خاصِ پیغمبر اسلام، عموما بیسوادانی چنین بودند و این از عجایب تربیت اسلامی است که توانستند آن انقلاب اصلاحی صدر اسلام را، این بیسوادان در سایه ی تربیتِ عالی اسلام بوجود آوردند ولی افسوس که اکثر مسلمانان با سواد امروز از مدتها پیش در اثر بی توجهی به این راهنمائیهای قرآن کارشان به جایی رسیده است که حتى اکثر پیشوایان مذهبی که به قول خودشان و به ادعای خودشان دانشمند و متخصص در دین و قرآن هستند، فقط مردم را به پائین پله ی اول یعنی خواندنِ ظاهر قرآن و توجه به زیر و زبر و مخرج عین و صاد حروف عربی آن تشویق میکنند و این عمل را قرائت و تلاوت قرآن معرفی مینمایند و دانستن معنای آیات قرآنی را برای مسلمانان زیاد لازم نمی دانند و در زیبا خواندن ظاهر عربی قرآن در جا میزنند و حتی خود این علمای مغرور در فهم ساده ترین آیات قرآنی گرفتار اختلاف گوئی شده اند) (2) | هُوَ الَّذي بَعَثَ فِي الأُمِّيّينَ رَسولًا مِنهُم يَتلو عَلَيهِم آياتِهِ وَيُزَكّيهِم وَيُعَلِّمُهُمُ الكِتابَ وَالحِكمَةَ وَإِن كانوا مِن قَبلُ لَفي ضَلالٍ مُبينٍ | 62:2 |
| و از این بیسوادان بسیاری دیگر نیز میباشند که هنوز به آن باسوادانِ تربیت شده، ملحق نشده اند و الله آن پر قدرت پر حکمت میباشد (حکمت و مصلحت الله بر این است که قدرتش را طوری بکار نیاندازد که همه بیسوادان فوراً تربیت شوند بلکه باید به مرور زمان آنانکه استعداد چنین هدایتی را دارند کم کم به جرگه مسلمانان حقیقی در آیند چه در زمان پیغمبر اسلام و چه بعد از پیغمبر اسلام در دوران تاریخ اسلامی چه از مردم عربستان و چه از غیر عرب در تمام ممالک عالم) (3) | وَآخَرينَ مِنهُم لَمّا يَلحَقوا بِهِم ۚ وَهُوَ العَزيزُ الحَكيمُ | 62:3 |
| فضلِ الله این اصولِ تربیتی است که آنرا به کسی میدهد که میخواهد (خواست الله روی لیاقت گیرندگان فضل الله است، یعنی روی قوانینی است که الله در میان انسانها برای راهنمائی نهاده) و الله صاحب چنان فضل بزرگی میباشد (4) | ذٰلِكَ فَضلُ اللَّهِ يُؤتيهِ مَن يَشاءُ ۚ وَاللَّهُ ذُو الفَضلِ العَظيمِ | 62:4 |
| چگونگیِ کسانیکه تورات به ایشان تحميل شد و خودشان پس از تحمیل نخواستند آنرا حقیقتا روی علاقه ی خویش بر خود گیرند به مانند چگونگی الاغی است که کتابهائی را با خود حمل می کند، چگونگیِ قومی که مطالبِ روشن و مستدلِ الله را انکار کردند، بسی بد میباشد و الله چنین قوم ستمکاری را هدایت نمیکند (امروزه نه تنها علمای مذهبی یهود و مسیحی شامل این مثل میشوند، زیرا دانش دینی خود را روی ایمان و علاقه به حق جوئی بدست نیاورده اند، بلکه اکثر علمای اسلام که غرق در فرقه بازی هستند چنین اند، زیرا فقط برای ارتزاق و استفاده های مادی زیر بارِ کتاب دینی محیطِ خود رفته اند و شغلِ روحانیت را برای زندگی کردن انتخاب کرده اند و لذا بجای فهمِ صحیحِ آیاتِ قرآنی به دانستنِ زبان عربی و رشته هائی که هیچ ربطی به فهم قرآن ندارد، می نازند، تا خود را در پیش عوام الناس عالِم و متخصصِ دین جلوه دهند و حال آنکه حتی معنای دقیقِ آیات سوره الحمد را که هر روز چندین بار میخوانند، جز آنچه به غلط و سطحی در ترجمه های قرآن نوشته شده نمی دانند و مثلا عبودیت را به پرستش ترجمه میکنند که به معنای پرستاری است و درباره دو آیه قرآن عقاید و نظرات مختلفی روی آنچه از روایات دروغ و راست حفظ کرده اند، اظهار میکنند و تبلیغات دینی ایشان منحصر شده است به خواندن دعاهائی ساختگی خلاف قرآن و سوگواری برای بزرگان با شهامت دینی و نشر موهوماتی درباره خالق عالم و پیغمبر اسلام و امامان و وقتی به خانه ایشان میروید، صدها کتاب که در کتابخانه خود جمع کرده اند را به رخ شما میکشند تا شما که خود از حقایق دین اطلاعی ندارید آنان را متخصص دین بدانید و حال آنکه آنان از منطقِ صحیحِ دین بدور بوده و جز محفوظاتی که عوام پسند باشد نمی گویند و اینها بزرگترین ستمکاری می باشد که در جامعه انجام میدهند) (5) | مَثَلُ الَّذينَ حُمِّلُوا التَّوراةَ ثُمَّ لَم يَحمِلوها كَمَثَلِ الحِمارِ يَحمِلُ أَسفارًا ۚ بِئسَ مَثَلُ القَومِ الَّذينَ كَذَّبوا بِآياتِ اللَّهِ ۚ وَاللَّهُ لا يَهدِي القَومَ الظّالِمينَ | 62:5 |
| بگو ای کسانیکه یهودی هستید، اگر خیال کرده اید از میان تمام مردم فقط شما دوستِ موردِ اعتمادِ الله هستید، به شرطی راست میگوئید که آروزی مرگ کنید (6) | قُل يا أَيُّهَا الَّذينَ هادوا إِن زَعَمتُم أَنَّكُم أَولِياءُ لِلَّهِ مِن دونِ النّاسِ فَتَمَنَّوُا المَوتَ إِن كُنتُم صادِقينَ | 62:6 |
| ولی آنان چون میدانند چه کارهای بدی بر خلافِ رضاى الله کرده اند، هرگز مرگ را آرزو نمی کنند و الله به اینگونه ستمکاران بس داناست (متاسفانه همانطور که یهودیان روی خود خواهی، نه روی عقیده واعمال صحیح، میگویند، یگانه ملتِ موردِ رضای الله هستند، مسیحیان منحرف از انجیل حقیقی و حتی مسلمانان منحرف از متن قرآن نیز چنین میگویند، با اینکه جز زندگی دنیا و فریب مردم توجهی به دین حقيقی الله ندارند و خودشان هم این را میدانند) (7) | وَلا يَتَمَنَّونَهُ أَبَدًا بِما قَدَّمَت أَيديهِم ۚ وَاللَّهُ عَليمٌ بِالظّالِمينَ | 62:7 |
| بگو مرگی که روی دنیا خواهی از آن فرار میکنید، عاقبت به شما میرسد و از پس آن بسوی دانای هر پنهان و آشکاری باز گردانده میشوید (یعنی پس از مرگ روح شما از بدن مرده حیوانی شما خارج میشود و بوسیله قوانین و عواملی که الله قرار داده بسوی مرکز قدرت او برده میشود و در زمین آخرتی میرسد که روزی پدر و مادر اولیه شما از آنجا به زمین افتاد و در بدن حیوانی قرار گرفت ) پس در آنجا الله به شما خبر خواهد داد که در دنیا چه کرده بودید (8) | قُل إِنَّ المَوتَ الَّذي تَفِرّونَ مِنهُ فَإِنَّهُ مُلاقيكُم ۖ ثُمَّ تُرَدّونَ إِلىٰ عالِمِ الغَيبِ وَالشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُم بِما كُنتُم تَعمَلونَ | 62:8 |
| ای کسانی که ایمان به تعلیمات قرآن آورده اید، هر زمان برای نمازی که مخصوص روز جمعه است آواز شنیدید، بسوی یاد کردنِ الله بشتابید و خرید و فروش را رها کنید، اگر دانا بوده اید، این کار برای شما بهتر خواهد بود (متاسفانه عقيده گروهی از مسلمانان روی تبلیغاتِ سوءِ اکثرِ پیشوایان مذهبیِ غیر وارد این است که، نماز جمعه در نبودن یکی از امامان شیعه واجب نیست و حال آنکه اگر چنین بود باید در زمانی که مثلا پیغمبر اسلام و یا یکی از امامان شیعه زنده بودند و در مدینه زندگی میکردند در غیر از شهر مدینه مسلمانان نماز جمعه نخوانند، در صورتی که چنین نبود و بعلاوه از متن قرآن پیداست که نادانند آنهائیکه نماز جمعه را ترک کرده اند و اینگونه نادانان حق رهبری و پیشوائی مسلمانان را ندارند و امّا نماز جمعه عبارت است از نماز ظهر روز جمعه که مقرر شده فقط دو رکعت نماز بخوانند و بجای دو رکعتِ دیگر دو خطبه بوسیله امام جماعت خوانده شود در این دو خطبه که یکی درباره اصول پرهیزکاری دین اسلام است و دیگری درباره مطلع کردن مردم به امور اجتماعی روز و گرفتنِ تصمیماتِ لازمِ تعلیماتی درباره الله و آخرت و راه پرهیزکاری یاد آوری میشود و ضمنا این دو خطبه مقدمه ای میباشد برای فرصت یافتن مردم دورتر که حتما به دو رکعت نماز برسند و چون در نماز جمعه باید تمام مردم شهر تا شعاع شنیدن اذانِ مؤذن که معمولا نیم فرسخ است در یک جا جمع شوند و فقط یک پیشنماز داشته باشند، پیشوایان مذهبی مغروری که نمی خواستند در پشت سر آن یک نفر نماز بخوانند این نماز واجب را با روایاتی دروغ از وجوب انداختند و از بین بردند و مسلمانان را از منافع اجتماعی زیاد آن بی بهره کردند و بدیهی است که چون تمام مسلمانان حافظ دستورات قرآن هستند باید وقتی می بینند دیگران از نماز جمعه کوتاهی میکنند خودشان حتی اگر چند نفر معدود باشند این نماز را در خانه و یا مسجد و یا میدانی وسیع به نسبت جمعیت برپا دارند و مردم دیگر را بدان بخوانند و یکی را که از حیث راهنمائی دینی بر خود برتر می شمارند بر خود امام گردانند و تمام شرایط دیگر نماز جماعت پنجگانه برای چنین نمازی نیز مقرر است) (9) | يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنوا إِذا نودِيَ لِلصَّلاةِ مِن يَومِ الجُمُعَةِ فَاسعَوا إِلىٰ ذِكرِ اللَّهِ وَذَرُوا البَيعَ ۚ ذٰلِكُم خَيرٌ لَكُم إِن كُنتُم تَعلَمونَ | 62:9 |
| پس چون نماز جمعه تمام شد در زمین منتشر شوید و دنبال هر گونه فضلی از الله که میخواهید بروید (اشاره بر این است که اولا پس از نماز جمعه که نماز ظهر است هیچ نماز و یا دعای دیگری نخوانید تا مردم زودتر به غذا خوردن و یا کارهایی که دارند برسند) و الله را زیاد بیاد آورید شاید برستگاری بیشتری برسید (اشاره به این است که چه در کسب و کار عصر جمعه و چه روزهای دیگر همیشه الله را به یاد داشته باشید تا از انحرافات زندگی دور بمانید) (10) | فَإِذا قُضِيَتِ الصَّلاةُ فَانتَشِروا فِي الأَرضِ وَابتَغوا مِن فَضلِ اللَّهِ وَاذكُرُوا اللَّهَ كَثيرًا لَعَلَّكُم تُفلِحونَ | 62:10 |
| و هنگامیکه دنیا خواهان مسلمان تجارت و یا کاری بیهوده دیدند تو را ایستاده در نماز گذاشتند و بسوی آن پراکنده گشتند بگو آنچه نزد الله است بهتر از کارهای بیهوده و بهتر از تجارت است و بهترین روزی دهنده الله میباشد (از مفاد این آیه پیداست که این آیه و تمام سوره جمعه در زمانی نازل شده که قبلا روی دستور وحیِ غیرِ قرآن نماز جمعه برای مسلمانان مقرر شده بود و در هنگام یکی از نمازهای جمعه در وقتی که پیغمبر اسلام مشغول خواندن خطبه نماز جمعه بود صدای طبل و شیپور کسانی که اجناس به شهر مدینه آورده بودند که بفروشند، بگوش مسلمانان در محل نماز جمعه رسید و عده ای از تازه مسلمان شدگان که هنوز دنیا را بر اطاعت دستورات الله ترجیح میدادند پیغمبر اسلام را در حال خطبه گذاشتند و بسوی مكان طبل و شیپور فروشندگان اجناس رفتند و این آیات بعد از چنین حادثه ای بر پیغمبر اسلام نازل گردید) (11) | وَإِذا رَأَوا تِجارَةً أَو لَهوًا انفَضّوا إِلَيها وَتَرَكوكَ قائِمًا ۚ قُل ما عِندَ اللَّهِ خَيرٌ مِنَ اللَّهوِ وَمِنَ التِّجارَةِ ۚ وَاللَّهُ خَيرُ الرّازِقينَ | 62:11 |
