آیه 1: إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ
1. تحلیل دستوری (نحو و صرف)کلمات و ترکیب دستوری:- إِنَّا
- نوع: حرف مشبه بالفعل + ضمیر متصل
- ترکیب:
- „إِنَّ“ از حروف مشبه بالفعل است و جمله اسمیه را وارد حالت نصب می‌کند.
- „نا“ ضمیر متصل به عنوان اسم „إِنَّ“ عمل می‌کند و در اینجا به معنای „ما“ است.
- أَنزَلْنَاهُ
- فعل مضارع ماضی (گذشته) + ضمیر متصل
- ترکیب:
- „أَنزَلَ“ فعل ثلاثی مزید از باب „أفعلَ“.
- „نا“ ضمیر فاعل است و به معنای „ما“ است که نشان‌دهنده انجام عمل توسط خداوند است.
- „هُ“ ضمیر متصل مفعولی، اشاره به قرآن کریم دارد (آن را).
- فِي
- نوع: حرف جر
- کاربرد: برای بیان مکان یا زمان استفاده می‌شود (در).
- لَيْلَةِ
- نوع: اسم مفرد مونث
- نقش: مجرور با حرف جر „فِي“.
- الْقَدْرِ
- نوع: اسم مفرد مذکر معرفه
- نقش: مضاف‌الیه مجرور با اضافه به „لَيْلَةِ“.
ترکیب نحوی جمله:جمله اسمیه: - آغاز جمله با „إِنَّا“ است. این جمله اسمیه تأکیدی است که بر نزول قرآن در شب قدر تأکید دارد.
- خبر „إِنَّا“: فعل ماضی „أَنزَلْنَاهُ“.
ساختار کلی: - مبتدا (اسم إِنَّ): „نا“
- خبر: جمله فعلیه „أَنزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ“.
2. ریشه‌شناسی کلمات (مصدر و ریشه عربی)- إِنَّ
- منبع دستوری: حرف مشبه بالفعل، از ساختارهای تأکیدی عربی.
- أَنزَلْنَا
- ریشه: „ن ز ل“
- معنی ریشه: پایین آمدن، نازل شدن.
- باب ثلاثی مزید: „أفعلَ“، که برای رساندن معنای سببی (سبب شدن چیزی) استفاده می‌شود.
- معنی کلی در متن: نازل کردن یا فرو فرستادن قرآن توسط خداوند.
- فِي
- ریشه ندارد، از حروف جر پرکاربرد در زبان عربی است.
- لَيْلَةِ
- الْقَدْرِ
- ریشه: „ق د ر“
- معنی ریشه: اندازه، تقدیر، ارزش.
3. نوع جمله و معنای کلی در فارسینوع جمله:- جمله خبری تأکیدی است که با استفاده از حرف „إِنَّ“ اهمیت موضوع را بیان می‌کند.
معنای کلی:«ما آن (قرآن) را در شب قدر نازل کردیم.» این آیه اشاره به شب قدر دارد که یکی از شب‌های مبارک ماه رمضان است و نزول قرآن در این شب رخ داده است. این شب از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بوده و مقدس‌ترین زمان در اسلام محسوب می‌شود. | 