آیه 1 „وَالسَّمَاءِ وَالطَّارِقِ“:
1. تحلیل نحوی (گرامری):این آیه از نظر ساختار گرامری به دو بخش تقسیم می‌شود: - وَالسَّمَاءِ:
- وَ: حرف عطف است که برای پیوند دادن استفاده می‌شود.
- السَّمَاءِ: اسم مجرور است که به دلیل وجود واو قسم (حرف جر) در ابتدای آن، دارای اعراب جر شده است. این کلمه معرفه است و با „ال“ تعریف شده.
- وَالطَّارِقِ:
- وَ: دوباره حرف عطف است.
- الطَّارِقِ: اسم مجرور است که به دلیل واو قسم، اعراب جر گرفته است. این کلمه نیز با „ال“ معرفه شده و اسم فاعل از ریشه „طَرَقَ“ است.
2. ریشه و معانی کلمات:الف) السَّمَاءِ:- ریشه: „سَمَوَ“ (سین-میم-واو)
- معنا:
- ریشه „سَمَوَ“ به معنای بلندی و ارتفاع است.
- کلمه „سَمَاء“ در اینجا به معنای آسمان است، چیزی که در بالای سر انسان قرار دارد و نشانه بلندای آفرینش الهی است.
ب) الطَّارِقِ:- ریشه: „طَرَقَ“ (طا-راء-قاف)
- معنا:
- ریشه „طَرَقَ“ به معنای کوبیدن، ضربه زدن یا شب هنگام آمدن است.
- „طَارِق“ اسم فاعل از این ریشه است و به کسی یا چیزی اشاره می‌کند که در شب ظاهر می‌شود یا بر در می‌کوبد. در اینجا، بر اساس تفاسیر، „طارق“ به یک ستاره درخشان شبانه اشاره دارد.
3. نوع جمله:این آیه از لحاظ نوع جمله، یک جمله قسمیه است؛ زیرا با حرف قسم „وَ“ آغاز شده است. جمله قسمیه معمولاً برای تأکید و جلب توجه شنونده به موضوع مهمی استفاده می‌شود. - جواب قسم: جواب قسم در آیات بعدی آمده است که می‌گوید: „وَمَا أَدْرَاکَ مَا الطَّارِقُ“، یعنی خداوند توجه را به معنای طارق جلب می‌کند.
4. ترجمه و تفسیر کلی:- ترجمه: „سوگند به آسمان و آنچه که شب‌هنگام ظاهر می‌شود.“
- تفسیر: در این آیه، خداوند به دو چیز مهم سوگند یاد کرده است:
- اول، آسمان که نشانه قدرت الهی در خلقت و گستردگی جهان است.
- دوم، „طارق“، که تفاسیر مختلفی درباره آن وجود دارد. بسیاری از مفسران معتقدند منظور از طارق، ستاره‌ای بسیار درخشان است که شب‌ها ظاهر می‌شود و بر تاریکی غلبه می‌کند.
5. نکات ادبی:- استفاده از واو قسم نشان‌دهنده اهمیت موضوعی است که خداوند به آن سوگند یاد کرده.
- ارتباط بین „آسمان“ و „طارق“ به نشانه‌شناسی کیهانی اشاره دارد، جایی که آسمان و اجرام آسمانی نشانه‌های قدرت خداوند هستند.
| 