آیه 1 «لِإِيلَافِ قُرَيْشٍ»:
۱. تحلیل دستوری (نحوی و صرفی):- لِ:
- نوع: حرف جر.
- معنی: «برای» یا «به جهت».
- وظیفه: جر دادن اسم بعدی (إِيلَافِ).
- إِيلَافِ:
- نوع: مصدر از باب إفعال.
- ریشه: «أ ل ف».
- ساختار: إفعال (مصدر مشتق).
- حالت اعرابی: مجرور به علت وجود حرف جر «لِ».
- معنی: «الفت دادن»، «عادت دادن» یا «آشنا ساختن».
- قُرَيْشٍ:
- نوع: اسم خاص.
- ساختار: جمع تصغیر از کلمه «قَرْش» (قبیله معروف در عرب).
- حالت اعرابی: مجرور به دلیل اضافه شدن به «إِيلَافِ».
- معنی: نام قبیله قریش.
۲. ریشه‌شناسی کلمات (ریشه و معانی در زبان عربی و فارسی):- ریشه «أ ل ف»:
- معانی در عربی:
- الفت گرفتن، انس گرفتن.
- عادت کردن یا خو گرفتن.
- گردآوری و متحد کردن.
- معادل‌ها در فارسی:
- آشتی دادن، انس گرفتن، هماهنگی، پیوند برقرار کردن.
- قُرَيْش:
- ریشه: از «قَرْش» که به معنی کوسه ماهی است. این نام به قبیله قریش داده شده چرا که قریش به تجارت و قدرت اقتصادی شناخته می‌شدند، همان‌طور که کوسه در دریا حاکم است.
۳. نوع جمله:- نوع جمله: اسمیه.
- دلیل: این آیه با حرف جر و اسم («لِإِيلَافِ») آغاز شده است، و فعل در متن آیه نیامده اما فعل محذوف تقدیری وجود دارد. فعل تقدیری معمولاً به این صورت است: «لِإِيلَافِ قُرَيْشٍ شُكِرُوا» (برای الفت دادن قریش شکرگزاری کنند) یا مشابه آن.
۴. مفهوم آیه به فارسی:- ترجمه تحت‌اللفظی: «برای الفت دادن قریش.»
- مفهوم کلی: این آیه مقدمه‌ای برای اشاره به نعمتی است که خداوند به قبیله قریش داده است، یعنی نعمت امنیت و الفت که باعث شد بتوانند سفرهای تجاری خود را به راحتی در فصل‌های مختلف (زمستان و تابستان) انجام دهند. این الفت و اتحاد، عامل اصلی بقای اجتماعی و اقتصادی قریش بود.
نکته بلاغی:این آیه از لحاظ بلاغی دارای ایجاز است و کلمه‌ای حذف شده که خواننده را به تفکر وامی‌دارد. همچنین، استفاده از مصدر «إِيلَاف» به جای فعل، بر استمرار و تأکید بر مفهوم الفت دلالت دارد. |
