آیه 1 «قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ»
1. تحلیل دستوری (نحوی و صرفی):قُلْ:- نوع کلمه: فعل امر
- ماضی ثلاثی مجرد: قالَ (گفت)
- ریشه: ق-و-ل
- بنا: مجرد ثلاثی
- شکل صرفی: فعل امر مفرد مخاطب (خطاب به پیامبر اسلام)
- ترجمه: بگو.
- ساختار نحوی: فعل جمله.
هُوَ:- نوع کلمه: ضمیر منفصل
- کاربرد: ضمیر سوم شخص مفرد مذکر
- ترجمه: او (اشاره به ذات خداوند).
- ساختار نحوی: مبتدا در جمله اسمیه.
اللَّهُ:- نوع کلمه: اسم خاص
- ریشه: أ-ل-ه
- ألِهَ: به معنای پرستش کرد.
- إله: معبود.
- الله: اسم خاص برای ذات یگانه خداوند.
- اعراب: مرفوع به عنوان خبر مبتدا (هُوَ).
- ترجمه: خداوند.
أَحَدٌ:- نوع کلمه: اسم
- ریشه: أ-ح-د
- اعراب: خبر دوم برای مبتدا (هُوَ).
- ترجمه: یگانه.
- توضیح خاص: „أَحَدٌ“ در اینجا به معنای مطلق یگانگی است و فقط برای توصیف خداوند استفاده می‌شود (برخلاف „واحد“ که برای شمارش هم به کار می‌رود).
2. سازمان‌دهی دستوری آیه:این آیه از دو بخش تشکیل شده است: - بخش اول: قُلْ → جمله فعلیه.
- این جمله امری است و مخاطب آن پیامبر اسلام است.
- فعل (قُلْ) به تنهایی یک جمله کامل است.
- بخش دوم: هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ → جمله اسمیه.
- مبتدا: هُوَ (او).
- خبر اول: اللَّهُ (خداوند).
- خبر دوم: أَحَدٌ (یگانه).
3. نوع جمله:- ترکیبی از دو جمله است:
- جمله اول: فعلیه امریه (قُلْ).
- جمله دوم: اسمیه خبریه (هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ).
4. معنی آیه به فارسی:«بگو: او، خداوند یگانه است.»
5. توضیحات معنایی و مفهومی:- این آیه پیام توحید را بیان می‌کند.
- „اللَّهُ أَحَدٌ“ تأکیدی بر یگانگی مطلق خداوند دارد، به‌گونه‌ای که هیچ شبیه و نظیری برای او وجود ندارد.
- „أَحَدٌ“ در زبان عربی صرفاً برای توصیف یکتایی خداوند استفاده می‌شود و معنای منحصر به فردی دارد.
6. ریشه‌ها و معانی فارسی:| کلمه | ریشه | معنای ریشه در فارسی |
|---|
| قُلْ | ق-و-ل | گفتن، سخن گفتن | | هُوَ | – | او | | اللَّهُ | أ-ل-ه | پرستیدن، معبود | | أَحَدٌ | أ-ح-د | یگانه، بی‌همتا |
| 