| ای کسانی که ایمان آورده اید بر شما در مورد کشته شدگان قصاص واجب شده به این طریق که آزاد به آزاد و بنده به بنده و زن به زن پس هر کس به نفعش از طرف برادرش چیزی بخشیده شده، لازمست تلافی شایسته ای کند و بسوی او احسانی نماید و این از جانب اصلاح کننده امور شما (پروردگار شما) تخفیف و ترحمی است و پس از این اگر کسی ظلمی کرد عذابی دردناک برایش خواهد بود (قصاص یعنی مجازات هر اذیت کننده ای به اندازه اذیت و ضرری که رسانده و چون ارزش اجتماعی اشخاص با هم مختلف است آیه فوق میرساند که باید قاتل را مطابق ارزش اجتماعی مقتول که برای بازماندگانش ارزش دارد مجازات نمود و اگر قاتل و مقتول یک ارزش داشته باشند اصل منطقی این است که قاتل باید بجای مقتول بوسیله متصدیان حفظ عدالت اجتماعی کشته شود به شرطی که قتل عمد باشد و اگر کسان مقتول رضایت دهند مجازات کشته شدن قابل تبدیل به دیه میگردد که آن عبارتست از قیمت صد شتر برای یک مرد آزاد که باز به نسبتِ کمی و زیادی ارزشِ مقتول، متصدیان مربوطه، شترانی کم ارزشتر یا با ارزشتر تعیین میکنند و اگر چند نفری برای کشتن یکنفر به عمد اقدام کنند باید هر یک را یک قاتل حساب کرد و مجازاتش نمود تا کسی جرئت نکند شریک در قتل کسی بشود و در قتل غیرِ عمد، کشتن قاتل، تبدیل به دیه دادن میشود و اگر قاتل نداشت از طرف متصدیان حکومتی کوشش میشود که صاحبان مقتول هر چه بیشتر ببخشند و اگر صاحبان مقتول به دیه محتاج بودند و قاتل نداشت حکومت اسلامی برای رفع احتیاج آنان اقدام میکند و در مورد قتل عمد اگر صاحبان مقتول به دیه رضایت دادند و بعد از آن قاتل، قتلِ دیگری انجام داد دیگر از او دیه پذیرفته نخواهد شد و باید او را حتما بکشند، مگر دیه بیشتری بدهد و صاحب مقتول بپذیرد و از این آیه میتوان فهمید که اگر زنی کشته شد که ارزش اجتماعی او یعنی تاثیر کشته شدنش بیش از یک مرد معمولی بود مجازات قتل یک مرد درباره قاتل انجام میشود و آنچه در قتل عمد در نظر گرفته نمی شود ارزش اجتماعی قاتل است و در حکومت عالیه اسلام که بطور معمول زنان به کارِ خانه میپردازند و خرج ایشان و بچه های ایشان با شوهر است، منطقی است که ارزش زن در جامعه نصف ارزش مرد است و از متن آیات قرآن پیداست که در همان حکومت ارزش زنان غیر معمولی ممکن است از بعضی مردان معمولی بالاتر باشد و در شدت و ضعف مجازات فرق خواهد کرد و این آیات میرسانند که مسلمانان در مدینه در این زمان که در حدود یک سال و نیم بعد از هجرت است به قدرت و حکومتی رسیده اند که لازم است قوانینی برای قتل عمد و غیر عمد داشته باشند و چنانکه از آیه ۹۲ از سوره نساء پید است این قانون فقط برای ترمیم اثرات بد اجتماعی قتل در جامعه است و برای این است که بازماندگانِ مقتول از نظر زندگی در حالتی قرار گیرند که گوئی مقتول کشته نشده است، زیرا صد شتر زندگی یک خانواده را تامین خواهد کرد و در مورد قتل غیرِ عمد، اگر قاتل مؤمنی است که مؤمن دیگری را کشته، طبق آیه سوره نساء، علاوه بر پرداخت دیه باید برای آنکه گناه اهمال کاری او که منجر به قتل شده، نزد الله بخشیده شود اگر توانائی داشت یک بنده نیز آزاد کند و اگر توانائی نداشت دو ماه پی در پی روزه بگیرد و بدیهی است که صاحبان مقتول حداقلِ دیه را خواهند گرفت و به وسیله متصدیان مربوطه کوشش میشود که مقدار بیشتری از دیه را صرفنظر کنند) (۱۷۸) |
002-178-091-بقرة
« Back to Glossary Index