آیه 1: «أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ»
1. تحلیل دستوری (نحو و صرف):- أَلْهَاكُمُ:
- تحلیل ساختاری:
- فعل ماضی (گذشته) از باب إفعال (باب چهارم ثلاثی مزید).
- صیغه‌ی سوم شخص مفرد مذکر.
- ضمیر متصل «کُم» در انتها، ضمیر مخاطب جمع است که به عنوان مفعول به کار رفته است.
- ریشه: «ل-ه-و».
- معنا: سرگرم کردن یا غافل کردن.
- «أَلْهَى» به معنای این است که چیزی کسی را از انجام کار یا توجه به چیز دیگر باز داشته و او را سرگرمِ خود کند.
- التَّكَاثُرُ:
- تحلیل ساختاری:
- اسم مصدر از باب تفاعل.
- معرفه به واسطه «ال» تعریف.
- ریشه: «ک-ث-ر».
- معنا: فزونی‌طلبی، افزون‌خواهی، مسابقه در زیاد کردن مال، فرزند، قدرت و مشابه آن.
2. نوع جمله:- این جمله خبری است که در مقام بیان توبیخ و سرزنش آمده است. یعنی مخاطبان (که انسان‌ها هستند) را مورد نکوهش قرار می‌دهد که درگیر فزونی‌طلبی شده‌اند و این آنان را از امور مهم‌تر غافل کرده است.
3. ریشه‌های کلمات و معنای آنها:- ریشه «ل-ه-و»:
- معنای اصلی این ریشه: سرگرم شدن یا غفلت کردن از چیزی به دلیل مشغول شدن به چیزی دیگر.
- مثال‌های دیگر از مشتقات این ریشه:
- «لَهْوٌ» به معنای سرگرمی.
- «لاهٍ» به معنای غافل.
- ریشه «ک-ث-ر»:
- معنای اصلی این ریشه: زیاد شدن یا فراوانی.
- مثال‌های دیگر از مشتقات این ریشه:
- «کَثِیرٌ» به معنای فراوان.
- «أَکْثَرَ» به معنای افزودن.
4. معنا و مفهوم کلی:- ترجمه آیه:
- «شما را افزون‌طلبی (و رقابت در افزایش مال، قدرت و غیره) سرگرم کرد (و از امور مهم غافل نمود).»
- پیام آیه:
- انسان‌ها غالباً درگیر جمع‌آوری مال و ثروت، قدرت و دیگر امور دنیوی می‌شوند و این امر آنان را از اهداف اصلی زندگی، مانند عبادت خداوند، اندیشه درباره آخرت و توجه به مسئولیت‌های اخلاقی بازمی‌دارد.
|
