096-013-002-علق

آیه 13 „أَ رَأَيْتَ إِن كَذَّبَ وَ تَوَلَّى“

تحلیل نحوی:

1. أَ رَأَيْتَ:
   • أَ: حرف استفهام که برای پرسش به کار می‌رود.
   • رَأَيْتَ: فعل ماضی از باب رَأَى-يَرَى، به معنای „دیدی“.
     • رَأَى: فعل ثلاثی مجرد، ماضی، صیغه دوم شخص مفرد مذکر.
     • تَ: ضمیر متصل فاعلی برای مخاطب مذکر.
2. إِنْ:
   • حرف شرط غیر جازم که برای شَرط و تعلیق در جمله به کار می‌رود.
3. كَذَّبَ:
   • فعل ماضی از باب تفعیل، به معنای „تکذیب کرد“.
   • كَذَّبَ: فعل ثلاثی مزید فیه (از ریشه ک-ذ-ب)، ماضی، صیغه سوم شخص مفرد مذکر.
4. وَ:
   • حرف عطف که برای ارتباط دو جمله یا دو عبارت به کار می‌رود.
5. تَوَلَّى:
   • فعل ماضی از باب تفعّل، به معنای „روی گردانید“ یا „پشت کرد“.
   • تَوَلَّى: فعل ثلاثی مزید فیه (از ریشه و-ل-ی)، ماضی، صیغه سوم شخص مفرد مذکر.

تحلیل معنایی:

• ریشه‌های اصلی:
  • رَأَى (ر-أ-ي): به معنای دیدن و مشاهده کردن.
  • كَذَّبَ (ک-ذ-ب): به معنای دروغ شمردن یا انکار کردن.
  • تَوَلَّى (و-ل-ي): به معنای پشت کردن یا روی‌گرداندن.

نوع جمله:

این آیه یک جمله شرطیه است که با „إِن“ آغاز می‌شود و حالت استفهامی دارد. جمله‌ای است که در آن فعل شرط „كَذَّبَ“ و „تَوَلَّى“ آمده‌اند و بر اساس سیاق آیات، معمولاً به رفتارهای ناپسند اشاره دارد.