آیه 1 «لَا أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ»
1. تحلیل گرامری کلمات:- لَا (لا):
- نوع: حرف.
- نقش: حرف نفی یا زاید.
- توضیح: در این آیه، «لَا» به دو شکل تفسیر شده است:
- برخی معتقدند که «لَا» حرف زاید است و تأکیدی بر اهمیت سوگند است.
- برخی آن را حرف نفی می‌دانند، به این معنا که خداوند در حال نفی سوگند خوردن نیست، بلکه تأکید بر عظمت موضوع دارد.
- أُقْسِمُ (أقسم):
- نوع: فعل مضارع مرفوع.
- ریشه: «ق-س-م» (قَسَمَ).
- ساختار:
- أ در ابتدای فعل نشان‌دهنده باب افعال است که بر شدت یا وقوع فعل دلالت دارد.
- ضمیر متکلم وحده (من) در فعل موجود است.
- ترجمه: سوگند یاد می‌کنم.
- بِهَذَا (بهذا):
- نوع: جار و مجرور.
- بِ: حرف جر به معنای قسم یا توجه به چیزی.
- هَذَا: اسم اشاره برای نزدیک مفرد مذکر.
- نقش: متمم جر.
- ترجمه: به این.
- الْبَلَدِ (البلد):
- نوع: اسم معرفه با «ال» تعریف.
- ریشه: «ب-ل-د» (بَلَدَ).
- نقش: اسم مجرور به حرف جر «بِ».
- ترجمه: شهر (در اینجا منظور شهر مکه است).
2. تحلیل ریشه (ریشه‌شناسی):- ق-س-م (قسم):
- معنای اصلی: تقسیم کردن، سوگند یاد کردن.
- اشتقاقات مرتبط: قَسَم (سوگند)، مُقَسِّم (تقسیم‌کننده)، تَقْسِیم (تقسیم کردن).
- ب-ل-د (بلد):
- معنای اصلی: زمین مسکونی، شهر.
- اشتقاقات مرتبط: بَلَد (شهر)، بِلاد (شهرها)، بَلَدَة (محل سکونت).
3. ساختار جمله و نوع آن:- نوع جمله: خبریه.
- ساختار نحوی:
- «لَا أُقْسِمُ»: جمله فعلیه، شامل فعل مضارع و فاعل مستتر (ضمیر متکلم وحده).
- «بِهَذَا الْبَلَدِ»: جار و مجرور که متمم فعل «أُقْسِمُ» است.
4. معنای کلی جمله:- ترجمه تحت‌اللفظی: «سوگند نمی‌خورم به این شهر.»
- تفسیر معنا:
- برخی مفسران معتقدند که معنای اصلی عبارت، تأکیدی بر اهمیت شهر مکه است. در اینجا «لَا» به معنای نفی واقعی نیست، بلکه برای تأکید و عظمت قسم آمده است. در این صورت، مفهوم آیه چنین خواهد بود: «به این شهر بزرگ و مقدس سوگند یاد می‌کنم.»
- در تفاسیر دیگر، «لَا» به‌عنوان نفی حقیقی در نظر گرفته شده که ممکن است اشاره به عدم نیاز خداوند به سوگند خوردن باشد.
5. ارتباط با سیاق آیات دیگر سوره بلد:این آیه بخشی از ابتدای سوره بلد است که به اهمیت شهر مکه و جایگاه انسان در زمین اشاره دارد. خداوند در ادامه درباره مسئولیت‌های انسان و تلاش‌های او صحبت می‌کند. |
