آیه 1 „وَالنَّجْمِ إِذَا هَوَى“
1. تجزیه و تحلیل کلمات از نظر صرف و نحو:- وَ
- نوع کلمه: حرف (حرف عطف)
- وظیفه: در اینجا برای قسم‌خوردن استفاده شده و به معنای „سوگند به“ است.
- النَّجْمِ
- نوع کلمه: اسم
- حالت اعرابی: مجرور
- به دلیل اینکه در جمله قسم آمده است („وَالنَّجْمِ“)، مجرور است.
- تعریف: معرفه (دارای „ال“ تعریف)
- ریشه: „ن-ج-م“
- معنا:
- در لغت به معنای „ستاره“ است.
- ریشه „ن-ج-م“ به معنای ظهور و طلوع چیزی است، که در اینجا به ستارگان آسمان اشاره دارد.
- إِذَا
- نوع کلمه: ظرف زمان
- وظیفه: بیان زمان وقوع فعل بعدی (هَوَى) است.
- معنا: „وقتی که“ یا „هنگامی که“.
- هَوَى
- نوع کلمه: فعل ماضی
- ریشه: „ه-و-ی“
- صفت فعل: معلوم (نه مجهول)
- ساختار: فعل ثلاثی مجرد
- معنا:
- در لغت به معنای سقوط کردن، افتادن یا فرود آمدن است.
- در اینجا به معنای فرو افتادن یا پایین آمدن ستاره می‌باشد.
2. نوع جمله:- این جمله قسمیه است، زیرا با حرف „وَ“ که برای قسم استفاده می‌شود آغاز شده است.
- ترجمه: „سوگند به ستاره هنگامی که فرو می‌افتد.“
3. ریشه‌ها و معانی:- ریشه „ن-ج-م“:
- معنای اصلی: ظاهر شدن، طلوع کردن یا آشکار شدن.
- مشتقات رایج:
- نجم (ستاره)
- منجم (ستاره‌شناس)
- تنجیم (نجوم، علم ستاره‌شناسی)
- ریشه „ه-و-ی“:
- معنای اصلی: افتادن، سقوط کردن، یا پایین آمدن.
- مشتقات رایج:
- هَوَى (افتادن)
- هُوِيّ (سقوط)
- هَاوِيَة (گودال عمیق، جهنم)
4. نکات بلاغی و تفسیری:- در این آیه خداوند به „النجم“ قسم می‌خورد که نشانه‌ای از عظمت آفرینش است.
- واژه „هَوَى“ ممکن است به معنای فرود آمدن یک ستاره واقعی باشد یا به صورت استعاری به حوادث کیهانی مانند شهاب‌سنگ‌ها اشاره کند.
- این سبک بیان، توجه انسان را به آفرینش و نظم کیهانی جلب می‌کند.
5. ترجمه کلی:„سوگند به ستاره، هنگامی که فرو می‌افتد.“ |
