آیه 1: «ص وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ»
1. تحلیل لغوی و ریشه‌شناسی- ص:
- از حروف مقطعه قرآن است. در مورد معنای دقیق حروف مقطعه اختلاف نظر وجود دارد.
- وَ:
- حرف عطف برای پیوند دادن دو کلمه یا عبارت.
- ریشه: ندارد، یک حرف است.
- الْقُرْآنِ:
- اسم معرفه با ال تعریف (مرکب از „ال“ و „قرآن“).
- ریشه: «ق-ر-ء» به معنای خواندن، تلاوت کردن.
- معنا: قرآن، کتاب مقدس مسلمانان.
- ذِي:
- اسم موصول به معنای «دارای» یا «صاحب».
- ریشه: «ذ-و» به معنای داشتن یا مالک بودن.
- الذِّكْرِ:
- اسم معرفه با ال تعریف.
- ریشه: «ذ-ك-ر» به معنای یاد کردن، ذکر کردن، یادآوری.
- معنا: یادآوری، ذکر، یا اشاره به چیزی مهم.
2. تحلیل نحویاین آیه از دو بخش تشکیل شده است: - ص:
- مبتدا.
- به عنوان یک حرف مقطعه، مستقل است و نقش خاصی در جمله ندارد.
- وَ الْقُرْآنِ ذِي الذِّكْرِ:
- بخش دوم جمله قسم است. «و» برای قسم آمده و «القرآن ذي الذكر» متعلق به قسم است.
- ترکیب نحوی:
- «القرآن»: اسم مجرور به دلیل حرف قسم (وَ)، مضافٌ‌الیه جمله قسم.
- «ذي»: صفت برای «القرآن».
- «الذِّكْرِ»: مضافٌ‌الیه برای «ذي».
3. نوع جملهجمله از نوع اسمیه است و شامل قسم می‌شود: - مبتدا: «ص».
- خبر: قسم «و القرآن ذي الذكر».
4. معناترجمه:
«ص، قسم به قرآن دارای ذکر (یادآوری و پند).» معنا: خداوند با ذکر حرف مقطع «ص» و سپس قسم به قرآن که صاحب ذکر و یادآوری است، توجه انسان را به اهمیت قرآن جلب می‌کند.
نکات تفسیری- قرآن به عنوان «ذی الذکر» معرفی شده است که نشان‌دهنده ویژگی برجسته آن در هدایت و یادآوری انسان‌هاست.
- استفاده از قسم برای تأکید بر عظمت قرآن و نقش آن در هدایت بشر است.
| 