005-001-114-مائدة

۱. تحلیل گرامری:

الف) جملات:

این آیه از چند جمله تشکیل شده است:

1. يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ
   • جمله‌ی امری.
   • خطاب به مؤمنان است و امر به وفای به عهد می‌دهد.
2. أُحِلَّتْ لَكُم بَهِيمَةُ الْأَنْعَامِ إِلَّا مَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ
   • جمله خبریه.
   • بیان حکم حلال بودن بهیمة الأنعام با استثناء مواردی که بیان شده است.
3. غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَأَنتُمْ حُرُمٌ
   • جمله وصفیه (حال).
   • شرطی برای حلال بودن شکار در حالت احرام.
4. إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ مَا يُرِيدُ
   • جمله خبریه.
   • بیان می‌کند که حکم خداوند مطلق و بر اساس اراده اوست.

ب) نقش کلمات:

1. يَا: حرف ندا.
2. أَيُّهَا: ترکیب ندایی، „أيّ“ اسم موصول و „ها“ برای تنبیه است.
3. الَّذِينَ: اسم موصول.
4. آمَنُوا: فعل ماضی، ریشه «ا-م-ن» به معنی ایمان آوردن.
5. أَوْفُوا: فعل امر، ریشه «و-ف-ی» به معنی وفا کردن.
6. بِالْعُقُودِ: جار و مجرور. «عُقُود» جمع «عقد» به معنی پیمان‌ها.
7. أُحِلَّتْ: فعل ماضی مجهول، ریشه «ح-ل-ل» به معنی حلال شدن.
8. لَكُم: جار و مجرور (برای شما).
9. بَهِيمَةُ الْأَنْعَامِ: مبتدا و مضاف‌الیه. «بهیمه» به معنی چهارپایان و «أنعام» جمع «نَعَم» (شتر، گاو، گوسفند).
10. إِلَّا: ادات استثناء.
11. مَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ: جمله وصفیه (موصولی). «ما» اسم موصول و «يُتْلَىٰ» فعل مضارع مجهول (ریشه: ت-ل-و، به معنی تلاوت شدن).
12. غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ: حال، «غیر» منصوب است و «مُحِلِّي» اسم فاعل از ریشه «ح-ل-ل».
13. وَأَنتُمْ حُرُمٌ: جمله اسمیه، «حُرُمٌ» جمع «حَرَام» به معنی در حالت احرام بودن.
14. إِنَّ: حرف تأکید.
15. اللَّهَ: اسم جلاله (اسم إنّ).
16. يَحْكُمُ: فعل مضارع، ریشه «ح-ک-م» (حکم کردن).
17. مَا يُرِيدُ: جمله موصولی، «ما» اسم موصول و «يُرِيدُ» فعل مضارع از ریشه «ر-و-د».

۲. ریشه کلمات و معانی فارسی:

1. آمَنُوا: ریشه «ا-م-ن»، به معنی ایمان آوردن، اعتقاد پیدا کردن.
2. أَوْفُوا: ریشه «و-ف-ی»، به معنی وفادار بودن یا کامل کردن.
3. بِالْعُقُودِ: ریشه «ع-ق-د»، به معنی گره زدن یا عقد پیمان.
4. أُحِلَّتْ: ریشه «ح-ل-ل»، به معنی حلال کردن یا آزاد کردن.
5. بَهِيمَة: ریشه «ب-ه-م»، به معنی حیوان بی‌زبان (چهارپایان).
6. الْأَنْعَامِ: ریشه «ن-ع-م»، به معنی حیوانات اهلی (شتر، گاو، گوسفند).
7. يُتْلَىٰ: ریشه «ت-ل-و»، به معنی قرائت کردن یا خواندن.
8. مُحِلِّي: ریشه «ح-ل-ل»، به معنی حلال‌کننده یا اجازه‌دهنده.
9. يَحْكُمُ: ریشه «ح-ک-م»، به معنی حکم دادن یا قضاوت کردن.
10. يُرِيدُ: ریشه «ر-و-د»، به معنی خواستن یا اراده کردن.

۳. نوع جمله و ساختار کلی آیه:

این آیه شامل چندین بخش است:

1. جمله‌ی امری (امر به وفای به عهد): „يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ“
2. جمله‌ی خبری (بیان حکم حلال بودن): „أُحِلَّتْ لَكُم بَهِيمَةُ الْأَنْعَامِ إِلَّا مَا يُتْلَىٰ عَلَيْكُمْ“
3. جمله‌ی وصفیه (شرط شکار در حالت احرام): „غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَأَنتُمْ حُرُمٌ“
4. جمله‌ی خبری تأکیدی (بیان اراده خداوند): „إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ مَا يُرِيدُ“

۴. معنی کلی آیه (به فارسی):

ای کسانی که ایمان آورده‌اید! به پیمان‌ها وفا کنید. چهارپایان برای شما حلال شده‌اند، مگر آنچه که بر شما خوانده می‌شود (و استثنا شده). در حالی که مُحرِم هستید (در احرام)، شکار را حلال ندانید. بی‌گمان خداوند هر چه را بخواهد حکم می‌کند.

نتیجه‌گیری:

این آیه دستوراتی درباره وفای به عهد، احکام حلال و حرام بودن حیوانات و محدودیت‌هایی در حالت احرام ارائه می‌دهد و بر اراده مطلق خداوند تأکید دارد.