073-002-004-مزمل

آیه 2 „قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا“

تحلیل گرامری:

1. قُمِ:
   • فعل امر: این فعل از فعل ثلاثی مجرد „قَامَ“ گرفته شده است.
   • صیغه دوم شخص مفرد مذکر: به معنای „برخیز“ یا „بایست“.
   • وزن: „فُعُل“ در فعل امر.
2. اللَّيْلَ:
   • اسم منصوب: به معنای „شب“.
   • نقش نحوی: مفعول فیه (ظرف زمان) برای فعل „قُمِ“.
3. إِلَّا:
   • حرف استثناء: به معنای „به جز“، برای استثناء کردن بخشی از شب.
4. قَلِيلًا:
   • اسم منصوب: به معنای „کمی“ یا „اندک“.
   • نقش نحوی: مفعول مطلق، برای تأکید بر مقدار کمی که مستثنی شده است.

ریشه کلمات:

• قُمِ: ریشه „ق-و-م“ که به معنی ایستادن یا برخاستن است.
• اللَّيْلَ: ریشه „ل-ی-ل“ که به معنای شب است.
• قَلِيلًا: ریشه „ق-ل-ل“ که به معنای کم بودن یا اندک بودن است.

نوع جمله و معنا:

این جمله، یک جمله امری است که در آن از پیامبر (یا هر مخاطب دیگر) خواسته شده تا بیشتر شب را به عبادت بپردازد و تنها بخشی اندک از شب را استثناء کند. معنای کلی آن این است که مخاطب باید بیشتر شب را بیدار باشد و به عبادت خداوند مشغول شود، مگر قسمت اندکی از شب که می‌تواند استراحت کند.