آیه 1: قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِتحلیل دستوری:- قُلْ:
- نوع کلمه: فعل امر
- زمان: امر حاضر
- ریشه: «ق و ل»
- معنی ریشه: گفتن
- ساختار: فعل ثلاثی مجرد
- دستور: خطاب به پیامبر (ص) است که باید این دعا را بیان کند.
- أَعُوذُ:
- نوع کلمه: فعل مضارع
- زمان: حال یا آینده
- ریشه: «ع و ذ»
- معنی ریشه: پناه بردن، محافظت طلبیدن
- ساختار: فعل ثلاثی مجرد
- دستور: گوینده اعلام می‌کند که به خدا پناه می‌برد.
- بِ:
- نوع کلمه: حرف جر
- معنی: به، با (برای نشان دادن وابستگی یا ارتباط)
- دستور: حرف جر است که ارتباط بین فعل «أَعُوذُ» و متمم آن یعنی «رَبِّ النَّاسِ» را برقرار می‌کند.
- رَبِّ:
- نوع کلمه: اسم
- حالت: مضاف
- ریشه: «ر ب ب»
- معنی ریشه: تربیت کردن، سرپرستی، مالکیت
- ساختار: اسم ثلاثی مجرد
- دستور: مضاف به «النَّاسِ» است و در حالت جر آمده است (به دلیل حرف جر «بِ»).
- النَّاسِ:
- نوع کلمه: اسم
- حالت: مضافٌ‌الیه
- ریشه: «أ ن س»
- معنی ریشه: انس، الفت، اجتماع انسانی
- ساختار: اسم ثلاثی مجرد
- دستور: مضافٌ‌الیه برای «رَبِّ» است و در حالت جر آمده است.
سازگاری دستوری جمله:این جمله یک جمله خبری است که با فعل «قُلْ» آغاز شده و بیانگر یک فرمان الهی است. سپس فعل «أَعُوذُ» بیانگر اقدام شخص برای پناه بردن به خداوند است که از طریق حرف جر «بِ» به متمم خود یعنی «رَبِّ النَّاسِ» متصل شده است.
ریشه‌شناسی و معانی کلمات به فارسی:- قُلْ:
- ریشه «ق و ل»: گفتن، سخن گفتن.
- معنی فارسی: بگو، اظهار کن.
- أَعُوذُ:
- ریشه «ع و ذ»: پناه بردن، در امان بودن.
- معنی فارسی: پناه می‌برم.
- بِ:
- حرف جر که ارتباط معنایی برقرار می‌کند.
- معنی فارسی: به، با.
- رَبِّ:
- ریشه «ر ب ب»: تربیت کردن، پرورش دادن، مالکیت.
- معنی فارسی: پروردگار، سرپرست، مالک.
- النَّاسِ:
- ریشه «أ ن س»: انس، الفت، انسان‌ها.
- معنی فارسی: مردم، انسان‌ها.
نوع جمله و معنی کلی آیه به فارسی:- نوع جمله: خبری با دستور امر.
- معنی کلی: خداوند به پیامبر (ص) امر می‌کند که بگوید مردم باید به پروردگار انسان‌ها پناه ببرند.
| 