099-001-084-زلزلة

1. تحلیل گرامری (صرف و نحو):

إِذَا:

• نوع کلمه: ظرف زمان
• نقش نحوی: این کلمه به عنوان ظرف زمان عمل می‌کند و معمولاً به معنای „هنگامی که“ یا „وقتی که“ است. جمله‌ای که پس از آن می‌آید، شرط را بیان می‌کند.
• کارکرد: مقدمه‌ای برای وقوع یک رویداد شرطی در آینده یا قیامت.

زُلْزِلَتْ:

• نوع کلمه: فعل
• فعل ثلاثی مزید: فعل ماضی مجهول (باب تفعیل)
• ریشه: „ز-ل-ز“
• ساختار:
  • زُلْزِلَتْ: فعل ماضی مجهول مؤنث مفرد
  • حرف „زُلْ“ نشان‌دهنده تأکید بر تکرار لرزش است (به دلیل تضعیف حرف „ز“).
• ترجمه: „لرزانده شد“ یا „به لرزه در آمد.“
• نقش نحوی: فعل اصلی جمله.

الْأَرْضُ:

• نوع کلمه: اسم
• حالت اعرابی: مرفوع (فاعل برای فعل مجهول „زُلْزِلَتْ“)
• ترکیب: معرفه با „ال“ (به معنای زمین خاص، یعنی زمین دنیا)
• ترجمه: „زمین“
• نقش نحوی: فاعل برای فعل مجهول.

زِلْزَالَهَا:

• نوع کلمه: مصدر
• ریشه: „ز-ل-ز“
• ساختار:
  • زِلْزَالَ: مصدر باب تفعیل
  • هَا: ضمیر متصل مؤنث در حالت مجرور که به „الأرض“ بازمی‌گردد.
• ترجمه: „لرزشش“ یا „زلزله خاص آن.“
• نقش نحوی: مفعول مطلق برای تأکید بر وقوع زلزله.

2. ریشه‌شناسی (اشتقاق و معنای ریشه):

ریشه: „ز-ل-ز“

• این ریشه در زبان عربی به معنای „لرزش، جنبش شدید، و بی‌ثباتی“ است.
• مشتقات دیگر:
  1. زَلْزَلَ: لرزاندن یا تکان دادن
  2. زِلْزَال: زلزله یا تکان شدید

در اینجا، ریشه بر شدت و تکرار لرزش دلالت دارد.

3. نوع جمله:

• جمله شرطیه:
  1. ابزار شرط: „إِذَا“
  2. جمله شرط: „زُلْزِلَتِ الْأَرْضُ زِلْزَالَهَا“
  3. جواب شرط: در آیات بعدی آمده است.

4. معنی کلی آیه به فارسی:

„هنگامی که زمین با لرزش مخصوص خود لرزانده شود.“

نکات تفسیری مرتبط:

1. این آیه اشاره به وقوع یک رویداد بزرگ کیهانی (زلزله قیامت) دارد.
2. عبارت „زلزالها“ نشان‌دهنده یک زلزله خاص و بی‌سابقه است که شدت آن متفاوت از زلزله‌های معمولی است.
3. کاربرد فعل مجهول نشان می‌دهد که این حادثه تحت اراده الهی و خارج از توان و دخالت انسان رخ می‌دهد.