آیه 2: تَنزِيلٌ مِّنَ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ
1. تحلیل لغوی و صرفی- تَنزِيلٌ
- نوع کلمه: اسم مصدر
- وزن صرفی: تَفعیل
- ریشه: „ن-ز-ل“
- معنا: به معنای „نازل کردن“ یا „فرو فرستادن“ است. „تنزیل“ به نزول تدریجی اشاره دارد.
- کاربرد در آیه: به عنوان مبتدا (اسم نکره) آمده است.
- مِّنَ
- نوع کلمه: حرف جر
- معنا: به معنای „از جانب“ یا „از“.
- کاربرد در آیه: نشان‌دهنده منبع نزول است و جار و مجرور ایجاد می‌کند.
- الرَّحْمَٰنِ
- نوع کلمه: اسم از اسماء الهی
- ریشه: „ر-ح-م“
- معنا: به معنای „بخشنده‌ای که رحمتش فراگیر است“.
- اعراب: مجرور به حرف جر „مِنَ“.
- الرَّحِيمِ
- نوع کلمه: اسم از اسماء الهی
- ریشه: „ر-ح-م“
- معنا: به معنای „مهربان و رحیم“.
- اعراب: صفت تابع برای „الرَّحْمَٰنِ“ و مجرور به حرف جر.
2. تحلیل نحوی- جمله از نوع اسمیه است که شامل مبتدا و خبر می‌باشد:
- مبتدا: „تَنزِيلٌ“ (اسم نکره)
- خبر: جار و مجرور „مِّنَ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ“ (در اینجا خبر برای مبتدا محسوب می‌شود).
3. معنای کلی آیه- ترجمه: „این [قرآن] فرو فرستاده‌ای است از جانب خدای بخشنده‌ی مهربان.“
- در این آیه، خداوند رحمان و رحیم به عنوان منبع نزول قرآن معرفی شده است. واژه „تنزیل“ دلالت بر نزول تدریجی وحی دارد که نشان‌دهنده اهمیت مراحل و زمان‌بندی آن است.
4. بنیان‌های ریشه‌ای کلمات- ریشه „ن-ز-ل“:
- معانی: فرود آمدن، نازل شدن، فرو فرستادن.
- کاربرد قرآنی: معمولاً در مورد نزول وحی، باران یا خیرات الهی استفاده می‌شود.
- ریشه „ر-ح-م“:
- معانی: رحمت، مهربانی، محبت.
- کاربرد قرآنی: بیانگر صفتی از صفات الهی است که نشان‌دهنده لطف و محبت بی‌پایان خداوند است.
5. پیام آیهاین آیه با استفاده از دو صفت مهم الهی (رحمن و رحیم)، بر این نکته تأکید دارد که قرآن به عنوان هدیه‌ای از جانب خداوند با هدف هدایت، رحمت و مهربانی نازل شده است. |
