آیه 1 «الر ۚ تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ»
الف) تحلیل نحوی (گرامری)- الر
- نوع کلمه: حروف مقطعه.
- جایگاه: این حروف در ابتدای برخی از سوره‌ها آمده‌اند و از نظر نحوی به‌عنوان جمله‌ای مستقل محسوب می‌شوند. معنای دقیق آن‌ها مشخص نیست و تأویل آن نزد خداوند است.
- کاربرد: جلب توجه شنونده به عظمت قرآن.
- تِلْكَ
- نوع کلمه: اسم اشاره.
- جنس و تعداد: مونث مفرد.
- اعراب: مبتدا مرفوع.
- معنا: «آن» (برای اشاره به دور).
- نکته: در اینجا به آیات قرآن اشاره دارد.
- آيَاتُ
- نوع کلمه: اسم جمع مؤنث.
- اعراب: بدل از «تِلْكَ» یا خبر مرفوع برای «تِلْكَ».
- نقش نحوی: مبتدا یا خبر جمله اسمیه.
- معنا: «نشانه‌ها» یا «آیات».
- الْكِتَابِ
- نوع کلمه: اسم معرفه با «ال».
- اعراب: مضاف‌الیه برای «آيَاتُ».
- معنا: «کتاب» (منظور از کتاب، قرآن است).
- الْمُبِينِ
- نوع کلمه: صفت.
- اعراب: صفت برای «الْكِتَابِ»، مجرور به‌خاطر اضافه.
- معنا: «روشن»، «آشکار».
ب) تحلیل صرفی (ریشه‌شناسی)- الر
- این حروف معانی خاصی ندارند که بتوان آن‌ها را به ریشه لغوی نسبت داد. احتمالاً رمزی میان خداوند و پیامبر است.
- تِلْكَ
- ریشه: کلمه‌ای مشتق نیست؛ بلکه اسم اشاره است.
- کاربرد در اشاره به دور است.
- آيَاتُ
- ریشه: «ء-ی-ی»
- معناهای ریشه‌ای: نشانه، علامت، دلیل.
- در قرآن معمولاً به معنای آیات الهی یا نشانه‌هایی از قدرت خداوند به کار رفته است.
- الْكِتَابِ
- ریشه: «ک-ت-ب»
- معناهای ریشه‌ای: نوشتن، ثبت کردن، دستور دادن.
- در اینجا اشاره به قرآن دارد که نوشته شده و ثبت گردیده است.
- الْمُبِينِ
- ریشه: «ب-ی-ن»
- معناهای ریشه‌ای: آشکار شدن، روشن شدن، توضیح دادن.
- در این آیه به معنای کتابی روشن و واضح است.
ج) تحلیل معنایی- معنای عبارت: «آن آیات کتاب روشنگر است.»
- مفهوم کلی: این آیه با اشاره به آیات قرآن، بر روشنی و وضوح آن تأکید می‌کند. قرآن کتابی است که حقایق را آشکار می‌کند و نشانه‌هایی از هدایت الهی در آن وجود دارد.
د) نوع جمله- جمله اسمیه (جمله‌ای که با اسم شروع شده است).
- مبتدا: «تِلْكَ».
- خبر: «آيَاتُ الْكِتَابِ الْمُبِينِ».
خلاصه:این آیه تأکیدی بر عظمت قرآن و روشن بودن پیام آن دارد. حروف مقطعه در آغاز، توجه شنونده را جلب می‌کند و سپس با اشاره به کتاب الهی، ویژگی آشکارکننده بودن آن را بیان می‌کند. |
