آیه 1: الر ۚ كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ
۱. تحلیل دستوریاین آیه از دو جمله اصلی تشکیل شده است: - الر:
- الر از حروف مقطعه است که در ابتدای برخی سوره‌های قرآن آمده‌اند. معنای قطعی آنها را فقط الله می داند.
- از نظر دستوری، «الر» مبتدا محسوب می‌شود.
- كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ:
- كِتَابٌ: خبر مبتدا («الر») است.
- اسم نکره و مرفوع به عنوان خبر.
- أُحْكِمَتْ: فعل ماضی مجهول (بنا للمجهول).
- فعل ثلاثی مجرد از ریشه «حَکَمَ».
- فاعل آن، ضمیر مستتر «هی» است که به «آیات» برمی‌گردد.
- آيَاتُهُ: مبتدا برای جمله بعدی است.
- آيَاتُ: جمع مؤنث سالم، مرفوع به دلیل مبتدا بودن.
- هُ: ضمیر متصل، مضاف‌الیه، و به «کتاب» بازمی‌گردد.
- ثُمَّ: حرف عطف برای ترتیب و تأخیر.
- فُصِّلَتْ: فعل ماضی مجهول (بنا للمجهول).
- فعل ثلاثی مزید از باب تفعیل، ریشه «فَصَلَ».
- فاعل آن، ضمیر مستتر «هی» است که باز هم به «آیات» برمی‌گردد.
- مِنْ لَدُنْ: جار و مجرور.
- مِنْ: حرف جر برای بیان مبدأ.
- لَدُنْ: اسم مکان برای اشاره به نزدیکی یا منشأ (در اینجا منشأ حکمت).
- حَكِيمٍ خَبِيرٍ: دو صفت برای خداوند هستند.
- هر دو مرفوع به دلیل خبر بودن.
۲. ریشه کلمات و معنای آنها- أُحْكِمَتْ:
- ریشه: «حَکَمَ».
- معنی در لغت: حکم کردن، محکم کردن، قضاوت کردن.
- در این آیه، اشاره به محکم بودن آیات کتاب از نظر محتوا و ساختار دارد.
- فُصِّلَتْ:
- ریشه: «فَصَلَ».
- معنی در لغت: جدا کردن، تفصیل دادن، توضیح دادن.
- در این آیه، اشاره به تفصیل و شرح آیات قرآن دارد که به صورت واضح بیان شده‌اند.
- لَدُنْ:
- ریشه: «لدن».
- معنی در لغت: نزدیکی یا منشأ چیزی.
- حَكِيمٍ:
- ریشه: «حَکَمَ».
- معنی در لغت: دانا، صاحب حکمت.
- خَبِيرٍ:
۳. نوع جمله- این آیه شامل یک جمله اسمیه است که مبتدا و خبر دارد:
- مبتدا: «الر».
- خبر: «كِتَابٌ أُحْكِمَتْ آيَاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِن لَّدُنْ حَكِيمٍ خَبِيرٍ».
- جمله خبریه است که خبر از عظمت قرآن می‌دهد.
۴. معنی کلی آیهاین آیه بیانگر این است که قرآن کتابی است که آیات آن به صورت محکم و دقیق تنظیم شده‌اند و سپس به تفصیل شرح داده شده‌اند؛ این تفصیل از جانب خداوندی است که دارای حکمت و آگاهی کامل است.
۵. پیام آیه- قرآن کتابی مستحکم و بی‌نقص است.
- آیات آن به روشنی شرح داده شده‌اند.
- منشأ حکمت و علم مطلق خداوند حکیم و خبیر است.
| 