آیه 2: كِتَابٌ أُنزِلَ إِلَيْكَ فَلَا يَكُن فِي صَدْرِكَ حَرَجٌ مِّنْهُ لِتُنذِرَ بِهِ وَذِكْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ
تحلیل گرامری:1. كِتَابٌ- نوع کلمه: اسم مفرد نکره
- اعراب: مبتدا مرفوع (علامت رفع: ضمه‌ی ظاهر)
- ترجمه: کتابی
2. أُنزِلَ- نوع کلمه: فعل ماضی مجهول
- زمان: ماضی
- ساختار: ثلاثی مزید (باب انفعال: أَنْزَلَ – يُنْزِلُ – إِنْزَالًا)
- فاعل: ضمیر مستتر تقدیری «هُوَ» (یعنی کتاب)
- ترجمه: نازل شد
3. إِلَيْكَ- نوع کلمه: جار و مجرور
- إِلَىٰ: حرف جر
- كَ: ضمیر متصل دوم شخص مفرد مذکر، مجرور به حرف جر
- ترجمه: به سوی تو
4. فَلَا- نوع کلمه: حرف نفی و نهی (در اینجا نهی)
- ترجمه: پس نباید
5. يَكُن- نوع کلمه: فعل مضارع ناقص مجزوم
- جزم: به سبب «لَا» (لا نهی)
- فاعل: ضمیر مستتر تقدیری «هُوَ»
- ترجمه: باشد
6. فِي صَدْرِكَ- فِي: حرف جر
- صَدْرِكَ:
- صَدْرِ: اسم مجرور به حرف جر «فِي»
- كَ: ضمیر متصل دوم شخص مفرد مذکر، مضاف‌الیه
- ترجمه: در سینه‌ات
7. حَرَجٌ- نوع کلمه: اسم مفرد نکره
- اعراب: اسم «يَكُن» در حالت رفع (خبر مقدم مرفوع)
- ترجمه: تنگی، حرج
8. مِّنْهُ- مِنْ: حرف جر
- هُ: ضمیر متصل سوم شخص مفرد مذکر، مجرور به «مِنْ»
- ترجمه: از آن
9. لِتُنذِرَ- لِـ: لام تعلیل
- تُنذِرَ: فعل مضارع منصوب (به سبب لام تعلیل)
- فاعل: ضمیر مستتر تقدیری «أنت» (تو)
- ترجمه: تا هشدار دهی/انذار دهی
10. بِهِ- بِـ: حرف جر
- هِ: ضمیر متصل سوم شخص مفرد مذکر، مجرور به «بِـ»
- ترجمه: به وسیله‌ی آن
11. وَذِكْرَىٰ- وَ: حرف عطف
- ذِكْرَىٰ:
- نوع کلمه: اسم مصدر مؤنث
- اعراب: معطوف به «لِتُنذِرَ» (و به معنای یادآوری است)
- ترجمه: و یادآوری
12. لِلْمُؤْمِنِينَ- لِـ: حرف جر
- الْمُؤْمِنِينَ:
- نوع کلمه: اسم جمع مذکر سالم با ال تعریف (مجرور به «لِـ»)
- اعراب: اسم مجرور به حرف جر «لِـ» (علامت جر: یاء)
- ترجمه: برای مؤمنان
ریشه‌شناسی (استنطاق ریشه افعال و واژگان):- كِتَابٌ: ریشه «ک ت ب» (نوشتن، جمع کردن)؛ کتاب به معنای چیزی نوشته‌شده یا گردآوری‌شده است.
- أُنزِلَ: ریشه «ن ز ل» (فرود آمدن، نازل شدن)؛ باب انفعال به معنای نازل شدن از سوی خداوند.
- حَرَجٌ: ریشه «ح ر ج» (تنگ شدن، محدودیت).
- تُنذِرَ: ریشه «ن ذ ر» (هشدار دادن، آگاه کردن).
- ذِكْرَىٰ: ریشه «ذ ك ر» (یادآوری، ذکر).
- الْمُؤْمِنِينَ: ریشه «أ م ن» (ایمان آوردن، ایمنی یافتن).
نوع جمله و ساختار کلی آیه:- نوع جمله: مرکب خبری
- بخش اول: جمله اسمیه («كِتَابٌ أُنزِلَ إِلَيْكَ») که خبر برای مبتدا است.
- بخش دوم: جمله فعلیه نهی («فَلَا يَكُن فِي صَدْرِكَ حَرَجٌ مِّنْهُ») که دلیل برای جمله اول است.
- بخش سوم: جمله تعلیلی («لِتُنذِرَ بِهِ وَذِكْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ») که هدف از نزول کتاب را بیان می‌کند.
معنای کلی آیه در زبان فارسی:«[این] کتابی است که به سوی تو نازل شده است، پس نباید در سینه‌ات از آن تنگی یا نگرانی باشد، تا با آن هشدار دهی و [این کتاب] یادآوری‌ای برای مؤمنان باشد.» |
