002-025-091-بقرة

متن آیه

وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ۖ كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا ۙ قَالُوا هَٰذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِن قَبْلُ ۖ وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا ۖ وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ ۖ وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ

تقسیم آیه به جملات:

1. وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ
   • ترجمه: و بشارت بده کسانی را که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‌اند، که برای آنان باغ‌هایی است که از زیر آنها نهرها جاری است.
2. كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا قَالُوا هَٰذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِن قَبْلُ
   • ترجمه: هرگاه از آن (باغ‌ها) میوه‌ای به عنوان روزی به آنان داده شود، می‌گویند: این همان است که پیش از این به ما داده شد.
3. وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا
   • ترجمه: و مانند آن (میوه‌ها) برایشان آورده می‌شود.
4. وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ
   • ترجمه: و برای آنان در آنجا همسرانی پاکیزه است.
5. وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ
   • ترجمه: و آنان در آنجا جاودانه خواهند بود.

تحلیل دستوری و معنایی جملات:

جمله اول:

وَبَشِّرِ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ أَنَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ

• ساختار:
  • وَ: حرف عطف.
  • بَشِّرِ: فعل امر ثلاثی مزید از باب „تفعیل“ (بشّر – یبشّر – تبشیراً)، به معنای «بشارت بده».
  • الَّذِينَ: اسم موصول، به معنای «کسانی که».
  • آمَنُوا: فعل ماضی جمع مذکر غایب از ریشه «امن»، به معنای «ایمان آوردند».
  • وَعَمِلُوا: فعل ماضی جمع مذکر غایب از ریشه «عمل»، به معنای «عمل کردند».
  • الصَّالِحَاتِ: مفعول به جمع مونث سالم، به معنای «کارهای شایسته».
  • أَنَّ: حرف مشبهه بالفعل، که جمله اسمیه را نصب می‌دهد.
  • لَهُمْ: جار و مجرور، به معنای «برای آنان».
  • جَنَّاتٍ: اسم منصوب جمع، به معنای «باغ‌ها».
  • تَجْرِي: فعل مضارع مرفوع، به معنای «جاری است».
  • مِن تَحْتِهَا: جار و مجرور، به معنای «از زیر آنها».
  • الْأَنْهَارُ: فاعل جمع معرفه، به معنای «نهرها».
• نوع جمله: خبری.
• معنا: این جمله وعده‌ای الهی است که ایمان‌آورندگان و نیکوکاران باغ‌هایی در بهشت خواهند داشت که نهرهایی از زیر آنها جاری است.

جمله دوم:

كُلَّمَا رُزِقُوا مِنْهَا مِن ثَمَرَةٍ رِّزْقًا قَالُوا هَٰذَا الَّذِي رُزِقْنَا مِن قَبْلُ

• ساختار:
  • كُلَّمَا: ظرف زمان شرطی، به معنای «هرگاه».
  • رُزِقُوا: فعل ماضی مجهول جمع مذکر غایب از ریشه «رزق»، به معنای «روزی داده شدند».
  • مِنْهَا: جار و مجرور، به معنای «از آن».
  • مِن ثَمَرَةٍ: جار و مجرور، به معنای «از میوه‌ای».
  • رِّزْقًا: مفعول مطلق.
  • قَالُوا: فعل ماضی جمع مذکر غایب از ریشه «قال»، به معنای «گفتند».
  • هَٰذَا: اسم اشاره، به معنای «این».
  • الَّذِي: اسم موصول، به معنای «چیزی که».
  • رُزِقْنَا: فعل ماضی مجهول همراه با ضمیر متصل «نا»، به معنای «به ما روزی داده شد».
  • مِن قَبْلُ: جار و مجرور، به معنای «پیش‌تر».
• نوع جمله: خبری.
• معنا: اشاره به شباهت نعمت‌های بهشتی دارد که هر بار تکرار شود، همچنان تازگی خواهد داشت.

جمله سوم:

وَأُتُوا بِهِ مُتَشَابِهًا

• ساختار:
  • وَ: حرف عطف.
  • أُتُوا: فعل ماضی مجهول جمع مذکر از ریشه «اتی»، به معنای «آورده شدند».
  • بِهِ: جار و مجرور، به معنای «با آن» یا «همراه آن».
  • مُتَشَابِهًا: حال منصوب، به معنای «مشابه».
• نوع جمله: خبری.
• معنا: میوه‌ها و نعمت‌های مشابه یکدیگر هستند اما تفاوت‌هایی دارند که باعث شگفتی می‌شود.

جمله چهارم:

وَلَهُمْ فِيهَا أَزْوَاجٌ مُّطَهَّرَةٌ

• ساختار:
  • وَلَهُمْ: جار و مجرور، به معنای «و برای آنان».
  • فِيهَا: جار و مجرور، به معنای «در آنجا».
  • أَزْوَاجٌ: مبتدا مرفوع جمع، به معنای «همسران».
  • مُّطَهَّرَةٌ: صفت مرفوع، به معنای «پاکیزه».
• نوع جمله: خبری.
• معنا: اشاره به پاکدامنی و طهارت همسران در بهشت دارد.

جمله پنجم:

وَهُمْ فِيهَا خَالِدُونَ

• ساختار:
  • وَهُمْ: ضمیر مبتدا جمع، به معنای «و آنان».
  • فِيهَا: جار و مجرور، به معنای «در آنجا».
  • خَالِدُونَ: خبر جمع مذکر سالم، به معنای «جاودانه».
• نوع جمله: خبری.
• معنا: تاکید بر ابدیت و جاودانگی زندگی در بهشت.

نتیجه‌گیری:

این آیه توصیفی جامع از پاداش‌های مومنین در آخرت ارائه می‌دهد. از منظر دستوری، آیه شامل جملات خبری است که هر یک جزئی از نعمت‌های الهی را شرح می‌دهند.