- کتاب در عربی به معنای «کتاب»، «نوشتار»، «دفتر»، «سند» و گاهی به معنای «حکم» یا «قانون» نیز به کار می‌رود.
- در قرآن، این واژه هم به معنای کتاب آسمانی (مانند قرآن، تورات، انجیل)، هم به معنای نوشته، دستور و گاهی به معنای تقدیر و سرنوشت آمده است.
ریشه و کاربرد واژه در زبان عربی - ریشه این واژه: ک-ت-ب (ک ت ب)
- این ریشه یکی از پرکاربردترین ریشه‌ها در زبان عربی است و به معنای «نوشتن» و هر چیزی که با نوشتن یا ثبت کردن مرتبط است، به کار می‌رود.
- کاربرد: در زبان عربی، واژه‌های مختلفی از این ریشه ساخته شده‌اند که همگی با مفهوم نوشتن، ثبت کردن، کتابت و… در ارتباط‌اند.
همه واژه‌های مشتق‌شده از ریشه «ک ت ب» در قرآن - کِتاب (کتاب)
- کَتَبَ (نوشت)
- یَکتُبُ (می‌نویسد)
- کُتِبَ (نوشته شد/واجب شد)
- مَکتوب (نوشته‌شده)
- مَکتَب (دفتر)
- کاتِب (نویسنده)
- مکتَبة (کتابخانه)
- کُتُب (کتاب‌ها)
- استکتب (درخواست نوشتن کرد)
- اکتب (بنویس!)
- مکتوبون (نوشته‌شدگان/ثبت‌شدگان)
- کتبنا (ما نوشتیم/مقرر کردیم)
- کتب علیکم (بر شما واجب شد/نوشته شد)
- کتب الله (خدا مقرر کرد/نوشت)
- کتبنا علیهم (بر ایشان نوشتیم/مقرر کردیم)
ویژگی‌های دستوری - نوع واژه: اسم (اسم جنس)
- جنس: مذکر (در عربی)
- جمع: کُتُب (کُتُبٌ)
- مفرد: کتاب (کِتابٌ)
- وزن: فِعال (وزن قیاسی برای اسم مصدر)
صورت اصلی واژه و معنای آن - صورت اصلی: کَتَبَ (فعل ثلاثی مجرد)
- معنا: نوشت، نگاشت، ثبت کرد.
اطلاعات ریشه‌شناسی (اتیمولوژی) - ریشه «ک ت ب» به معنای نوشتن و ثبت کردن است.
- این ریشه در زبان‌های سامی دیگر نیز دیده می‌شود (مانند عبری: כָּתַב – کَتاب، به معنای نوشت).
- در فارسی و زبان‌های دیگر اسلامی (اردو، ترکی عثمانی) نیز واژه «کتاب» وارد شده است.
مترادف‌ها و متضادها مترادف‌های عربی: - دَفتَر (دفتر)
- صَحیفة (صفحه/نامه)
- مُصنَّف (تألیف)
- سِفر (جلد/کتاب بزرگ)
- مُجلَّد (کتاب/جلددار)
مترادف‌های فارسی: متضادهای عربی: - شَفَوی (شفاهی/گفتاری)
- فَراغ (خالی بودن/بی‌کتاب بودن)
- جَهل (نادانی/بی‌سوادی)
متضادهای فارسی: - شفاهی
- نانوشته
- بی‌کتاب
- نادانی
| 