يَوْمِ

« Back to Glossary Index

۱. معانی واژه «يَوْمِ»

واژه «يَوْمِ» به‌صورت کلی به معنای «روز» است. این کلمه در زبان عربی به عنوان واحد زمانی برای اشاره به یک شبانه‌روز استفاده می‌شود. بسته به سیاق جمله و ترکیبات، می‌تواند معانی متفاوتی داشته باشد:

  • روز (زمان بین طلوع و غروب خورشید)
  • شبانه‌روز (۲۴ ساعت کامل)
  • یک بازه زمانی مشخص یا نمادین (مثلاً یوم‌الدین به معنای روز قیامت)

۲. ریشه واژه

واژه «يَوْمِ» از ریشه ثلاثی «ي‌و‌م» (وَاو اصلی) گرفته شده است. این ریشه در زبان عربی به معنای زمان یا بازه‌ای از زمان اشاره دارد.

۳. ویژگی‌های دستوری

  • نوع کلمه: اسم
  • جنس: مذکر
  • حالت اعرابی: کلمه «يَوْمِ» در حالت مجرور (جر) قرار دارد. این حالت معمولاً با اضافه شدن به کلمه دیگر یا به‌واسطه حروف جر ظاهر می‌شود.
  • جمع: جمع این کلمه به‌صورت «أَيَّام» و «يَوْمِيَّات» است.
    • «أَيَّام» برای جمع مکسر استفاده می‌شود.
    • «يَوْمِيَّات» به معنای روزنگارها یا وقایع روزانه است.

۴. صیغه و حالت‌های مختلف

  • مفرد: يَوْمٌ (در حالت رفع)، يَوْمًا (در حالت نصب)، يَوْمٍ (در حالت جر)
  • جمع: أَيَّامٌ (رفع)، أَيَّامًا (نصب)، أَيَّامٍ (جر)

۵. اطلاعات ریشه‌شناسی (اتیمولوژی)

ریشه «ي‌و‌م» در زبان سامی و زبان‌های خویشاوند عربی نیز استفاده می‌شود. در عبری واژه «יום» (یوم) به معنای روز است. این نشان‌دهنده اشتراک زبانی میان زبان‌های سامی است.

۶. کاربردهای واژه در زبان عربی

  • در قرآن کریم: واژه «يَوْم» به‌کرات در قرآن آمده و به معانی مختلفی مانند روزهای عادی، روز قیامت (یوم‌الدین)، و روزهای تاریخی خاص اشاره می‌کند.
  • ترکیبات رایج:
    • يَوْمُ الْجُمُعَةِ: روز جمعه
    • يَوْمُ الْقِيَامَةِ: روز قیامت
    • يَوْمِيًّا: روزانه
    • فِي يَوْمٍ مِنَ الْأَيَّامِ: در یکی از روزها

۷. معنای ریشه‌ای و اصلی

معنای اصلی ریشه «ي‌و‌م» به بازه زمانی مشخص یا دوره‌ای از زمان اشاره دارد. این ریشه در کلمات دیگر مانند «يَوْمِيّ» (روزانه) و «مَيْوْم» (زمان‌بندی) نیز به چشم می‌خورد.

Nach oben scrollen