و-ق-ی

« Back to Glossary Index
ریشه ثلاثی «و ق ی» در قرآن ۲۵۸ بار در هشت قالب صرفی مختلف آمده است:

۱۶ بار به صورت فعل باب اول «وَقَىٰ» (محافظت کرد، نگاه داشت)

1

۱۶۶ بار به صورت فعل باب هشتم «ٱتَّقَىٰ» (پرهیز کرد، تقوا پیشه کرد)

2

۲ بار به صورت اسم «أَتْقَى» (پرهیزکارتر، با تقواتر)

3

۱۷ بار به صورت اسم «تَقْوَى» (تقوا، پرهیزکاری)

4

۴ بار به صورت اسم «تَقِيّ» (پرهیزکار)

5

۱ بار به صورت مصدر «تُقَىٰة» (پرهیزکاری)

6

۳ بار به صورت اسم فاعل «وَاق» (نگهدارنده، محافظ)

7

۴۹ بار به صورت اسم فاعل باب هشتم «مُتَّقِين» (پرهیزکاران)

8
۱. معانی واژه

لِلمُتَّقينَ به معنی «برای پرهیزگاران» یا «برای پارسایان» است.
متقین جمع «متقی» است و به کسانی اطلاق می‌شود که از گناه دوری می‌کنند و تقوا پیشه می‌کنند.


۲. ریشه و کاربرد واژه در زبان عربی

  • ریشه این واژه: و ق ی
  • فعل ثلاثی مجرد: وَقَى (محافظت کردن، نگه داشتن)
  • فعل ثلاثی مزید: اِتَّقى (پرهیز کردن، خود را حفظ کردن)
  • اسم فاعل: مُتَّقٍی (کسی که پرهیز می‌کند)
  • جمع: مُتَّقونَ / مُتَّقينَ

در زبان عربی، این واژه در قرآن و متون دینی بسیار به کار می‌رود و به معنای کسانی است که خدا را در نظر دارند و از گناه و معصیت دوری می‌کنند.


۳. ویژگی‌های دستوری

  • لِـ: حرف جر (برای)
  • المتقین: اسم جمع مذکر سالم
    • معرفه با «الـ»
    • منصوب یا مجرور با توجه به نقش دستوری (در اینجا مجرور به خاطر حرف جر لِـ)
    • جمع اسم فاعل «متقی»

۴. صورت پایه و معنی

  • صورت پایه: متقی (مُتَّقٍی)
  • معنی: کسی که تقوا دارد، پرهیزگار، کسی که خود را از بدی‌ها حفظ می‌کند.

۵. اطلاعات ریشه‌شناسی (اتیمولوژی)

  • ریشه «و ق ی» در عربی به معنای محافظت، حراست و نگهداری است.
  • فعل «اِتَّقى» از باب افتعال است که معنای «خود را حفظ کردن» و «پرهیز کردن» می‌دهد.
  • در فارسی، واژه‌هایی مانند «تقوا»، «پرهیزکاری» و «پارسایی» از این ریشه گرفته شده‌اند.

۶. مترادف‌ها و متضادها

مترادف‌ها (در عربی):

  • الصالحون (نیکوکاران)
  • الأبرار (نیکان)
  • الزاهدون (زاهدان)
  • العابدون (عبادت‌کنندگان)

مترادف‌ها (در فارسی):

  • پرهیزکاران
  • پارسایان
  • نیکوکاران
  • اهل تقوا

متضادها (در عربی):

  • الفاسقون (گناهکاران)
  • الظالمون (ستمگران)
  • الكافرون (کافران)

متضادها (در فارسی):

  • گناهکاران
  • ستمگران
  • بی‌دینان

جمع‌بندی

واژه «لِلمُتَّقينَ» از ریشه «و ق ی» به معنای محافظت و پرهیز است و در متون دینی به کسانی گفته می‌شود که تقوا پیشه می‌کنند و از گناه دوری می‌ورزند. این واژه جمع مذکر سالم است و مترادف‌ها و متضادهای آن در عربی و فارسی در بالا ذکر شد.

 

 

Nach oben scrollen