| معنی واژه «هَدَى» (هَدى) ۱. معانی واژه: - «هَدَى» (مصدر: هُدى، فعل: هَدَى – یَهْدِی) در زبان عربی به معنی «راهنمایی کردن»، «هدایت کردن»، «راست راه را نشان دادن»، «به راه راست بردن»، «راهنمایی به سوی خیر و صلاح» است.
۲. کاربرد واژه در زبان عربی: - این واژه در زبان عربی هم به صورت فعلی و هم اسمی به کار می‌رود و اغلب در معانی معنوی، دینی و اخلاقی استفاده می‌شود؛ از جمله راهنمایی به سوی ایمان، نیکی، یا مسیر درست در زندگی.
۳. نمونه‌ای از آیه قرآن: إِنَّ هَذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ
همانا این قرآن به راهی که استوارتر است هدایت می‌کند.
(سوره اسراء، آیه ۹)
همچنین یک نمونه دیگر از واژه «هَدى» به‌صورت اسم: ذَٰلِكَ الْكِتَابُ لَا رَيْبَ فِيهِ هُدًى لِّلْمُتَّقِينَ
این است کتابی که هیچ شکی در آن نیست؛ راهنمای پرهیزگاران است.
(سوره بقره، آیه ۲) ۴. ویژگی‌های دستوری (صرفی و نحوی): - نوع واژه: فعل ثلاثی مجرد (ماضی: هَدَى، مضارع: یَهْدِی، مصدر: هُدى یا هِدایَه)
- باب: باب فَعَلَ – یَفْعِلُ
- مصدر: هُدى/هِدایَه
- اسم فاعل: هادٍ (راهنما، هدایت‌کننده)
- اسم مفعول: مَهْدِیّ (هدایت‌شده)
- وجه صرفی: متعدی (نیازمند مفعول)
۵. اطلاعات ریشه‌شناسی (اتیمولوژی): - ریشه واژه «هَدَى» از ثلاثی مجرد «ه د ی» گرفته شده است.
- این ریشه در زبان عربی به معنای هدایت و راهنمایی و نشان دادن مسیر درست است.
- واژه‌های فارسی «هدایت»، «هادی»، «مهدی» و … نیز از همین ریشه عربی گرفته شده‌اند.
۶. مترادف‌ها و متضادها: | عربی | فارسی |
|---|
| مترادف | أرشدَ، دلَّ، بَصَّرَ | راهنمایی کردن، ارشاد کردن، راه بردن | | متضاد | أضلَّ، أعمى، أبعدَ | گمراه کردن، منحرف کردن، دور کردن |
خلاصه:
«هَدَى» یعنی راهنمایی کردن به سوی راه درست و خیر، و در قرآن و متون دینی بسیار پرکاربرد است. این واژه ریشه‌ای عمیق در زبان عربی و فارسی دارد و هم در معانی معنوی و هم دنیوی به کار می‌رود. | 