ن-ع-م

« Back to Glossary Index
ریشه ثلاثی «ن ع م» در قرآن ۱۴۰ بار در ۹ قالب مختلف آمده است:

۱۸ بار به صورت فعل باب اول: نِعْمَ (خوب است، چه نیکوست)

1

۱ بار به صورت فعل باب دوم: نَعَّمَ (نعمت داد، متنعم کرد)

2

۱۷ بار به صورت فعل باب چهارم: أَنْعَمَ (نعمت داد، بخشید)

3

واژه «أَنْعَمَ» در عربی فعلی ثلاثی مزید (باب إفعال) است و معانی اصلی آن عبارت‌اند از:

  • نعمت بخشیدن، لطف کردن، احسان نمودن
  • راحت کردن، آسوده ساختن
  • نعمت دادن و رفاه فراهم کردن

کاربرد واژه در زبان عربی

این فعل معمولاً در زمینه‌هایی به کار می‌رود که کسی به دیگری نیکی یا نعمتی می‌دهد. همچنین در دعاها و متون مذهبی برای توصیف نعمت‌های الهی بسیار استفاده می‌شود.

نمونه آیه قرآنی

آیه ۶ سوره فاتحه:

اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِيمَ
صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ…

ترجمه: ما را به راه راست هدایت فرما، راه کسانی که به آنان نعمت دادی…

در این آیه، «أَنْعَمْتَ» به معنای «نعمت دادی» است.

ویژگی‌های دستوری

  • نوع: فعل
  • باب: إفعال (أَفْعَلَ – يُفْعِلُ)
  • ریشه: ن ع م
  • لازم/متعدی: متعدی (نیازمند مفعول)
  • زمان: ماضی (گذشته)
  • صرف: أَنْعَمَ (ماضی مفرد مذکر غایب)، يُنْعِمُ (مضارع)

اطلاعات ریشه‌شناسی (اتیمولوژی)

این فعل از ریشه «ن ع م» گرفته شده است که دلالت بر راحتی، رفاه، نعمت و آسایش دارد. واژه‌هایی چون «نِعْمَة» (نعمت)، «نَعِيم» (آسایش) و «مُنْعِم» (نعمت‌دهنده) نیز از همین ریشه هستند.

مترادف‌ها و متضادها

مترادف‌ها (عربی):

  • أَحْسَنَ (نیکی کرد)
  • بَرَّ (نیکی کرد)
  • أَجْزَلَ (بخشش کرد)

مترادف‌ها (فارسی):

  • نعمت دادن
  • احسان کردن
  • بخشیدن
  • لطف کردن

متضادها (عربی):

  • حَرَمَ (محروم کرد)
  • مَنَعَ (بازداشت)
  • بَخِلَ (بخل ورزید)

متضادها (فارسی):

  • محروم کردن
  • دریغ داشتن
  • بخل ورزیدن

خلاصه:
«أَنْعَمَ» به معنای نعمت دادن و احسان کردن است، در قرآن و متون عربی برای اشاره به بخشش نعمت توسط خداوند یا انسان‌ها به کار می‌رود، و از ریشه «ن ع م» به معنای راحتی و رفاه گرفته شده است.

 

۳۳ بار به صورت اسم: نَّعَم (چهارپایان اهلی، دام‌ها)

4

۱ بار به صورت اسم: نَعْمَآء (نعمت، رفاه)

5

۲ بار به صورت اسم: نَّعْمَة (نعمت)

6

۵۰ بار به صورت اسم: نِعْمَة (نعمت)

7

۱۷ بار به صورت اسم: نَعِيم (نعمت فراوان، خوشی و رفاه)

8

۱ بار به صورت اسم فاعل: نَّاعِمَة (دارای نعمت، خوشحال)

9
Nach oben scrollen