ق-ل-م

« Back to Glossary Index
ریشه سه‌حرفی «ق ل م» چهار بار در قرآن به صورت اسم (قَلَم) آمده است.

واژه «قَلَم» در زبان عربی و فارسی به معنای ابزاری است که برای نوشتن استفاده می‌شود. در گذشته معمولاً به چوب یا نی تراشیده‌ای گفته می‌شد که با جوهر روی کاغذ یا پوست می‌نوشتند. امروزه این واژه به هر نوع ابزار نوشتاری از جمله خودکار، مداد و… اطلاق می‌شود. در معنای مجازی، «قلم» به معنای نویسندگی، سبک نگارش، اثر مکتوب و حتی قدرت بیان نیز به کار می‌رود.

کاربرد واژه در زبان عربی

در زبان عربی، «قَلَم» بیشتر به معنای ابزار نوشتن (مانند خودکار یا نی) استفاده می‌شود. همچنین در تعبیرات ادبی و مذهبی، قلم نماد علم و دانش است. در قرآن کریم نیز سوره‌ای به نام «القلم» وجود دارد که به اهمیت دانش و نویسندگی اشاره دارد.

نمونه جمله:

  • كَتَبْتُ بِالقَلَمِ عَلَى الوَرَقِ.(با قلم روی کاغذ نوشتم.)

ویژگی‌های دستوری

  • نوع واژه: اسم (اسم جامد)
  • جمع: أَقْلام (اقلام)
  • جنسیت: مذکر
  • ریشه: ثلاثی (ق-ل-م)
  • در جمله معمولاً به عنوان مفعول یا فاعل ظاهر می‌شود.

اطلاعات ریشه‌شناسی (اتیمولوژی)

واژه «قَلَم» از ریشه ثلاثی «ق-ل-م» گرفته شده است که به معنای بریدن یا تراشیدن است. این ریشه اشاره به تراشیدن نی یا چوب برای ساختن قلم دارد. واژه به همین شکل وارد زبان فارسی شده و در سایر زبان‌های اسلامی نیز رواج یافته است.

مترادف‌ها و متضادها

مترادف‌های عربی:

  • مِدْيَة (ابزار نوشتن، کمتر رایج)
  • كِتابة (نوشتار، به معنای عمل نوشتن)
  • رِيشَة (پر، در معنای قلم پر)
  • أداة الكتابة (ابزار نوشتن)

مترادف‌های فارسی:

  • خودکار
  • مداد
  • نی‌نویس
  • ابزار نوشتن

متضادهای عربی:

  • مِمْحَاة (پاک‌کن)
  • مِسْح (پاک کردن)

متضادهای فارسی:

  • پاک‌کن
  • محوکننده

خلاصه:
قلم واژه‌ای عربی و فارسی به معنای ابزار نوشتن است که ریشه آن به تراشیدن نی یا چوب برمی‌گردد. در زبان عربی و فارسی هم به معنای ابزاری فیزیکی و هم نماد علم و نویسندگی به کار می‌رود. جمع آن «اقلام» است و مترادف‌هایی مانند خودکار و مداد دارد. متضاد آن ابزارهایی مانند پاک‌کن هستند که نوشته را از بین می‌برند.

Noun

(3:44:12) aqlāmahumtheir pensوَمَا كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ يُلْقُونَ أَقْلَامَهُمْ أَيُّهُمْ يَكْفُلُ مَرْيَمَ
(31:27:7) aqlāmun(were) pensوَلَوْ أَنَّمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ شَجَرَةٍ أَقْلَامٌ وَالْبَحْرُ يَمُدُّهُ مِنْ
(68:1:2) wal-qalamiBy the penن وَالْقَلَمِ وَمَا يَسْطُرُونَ
(96:4:3) bil-qalamiby the penالَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ
Nach oben scrollen