غ-ن-ی

« Back to Glossary Index
ریشه سه‌حرفی «غ ن ی» در قرآن ۷۳ بار در پنج قالب صرفی مختلف آمده است:

۱۵ بار به صورت فعل باب اول «أَغْنَىٰ» (بی‌نیاز کرد، سودی رساند)

1

۲۸ بار به صورت فعل باب چهارم «أَغْنَتْ» (بی‌نیاز کرد، سودی رساند)

2

۴ بار به صورت فعل باب دهم «ٱسْتَغْنَىٰ» (بی‌نیاز شد)

3

معنی واژه

ٱسْتَغْنَىٰ (استغنى) فعل است از ریشه «غ ن ی»، باب استفعال، به معنای بی‌نیاز شدن، خود را بی‌نیاز دانستن، غنی شدن، یا چیزی را کافی دانستن و از دیگران بی‌نیاز بودن.


کاربرد واژه در زبان عربی

در زبان عربی، این واژه معمولاً در زمینه‌هایی به کار می‌رود که شخص یا چیزی دیگر به دیگران یا چیزهای دیگر نیاز ندارد؛ یعنی به مرحله‌ای از کفایت، ثروت یا بی‌نیازی رسیده است. همچنین در متون دینی و قرآنی برای اشاره به بی‌نیازی خداوند یا بی‌نیازی انسان‌ها از غیر خدا به کار می‌رود.

مثال‌ها:

  • استغنى الرجل عن المال: مرد از مال بی‌نیاز شد.
  • الله هو الغنی و أنتم الفقراء: خداوند بی‌نیاز است و شما نیازمندید.

ویژگی‌های دستوری

  • نوع واژه: فعل (ماضی)
  • باب: استفعال (باب دهم)
  • ریشه: غ ن ی
  • فعل ثلاثی مزید
  • مصدر: استغناء
  • مضارع: یستغنی (یَسْتَغْنِی)
  • اسم فاعل: مُستَغنٍ (مُستَغنی)
  • اسم مفعول: مستغنى عنه (کسی که از او بی‌نیاز شده‌اند)

اطلاعات ریشه‌شناسی (اتیمولوژی)

  • ریشه اصلی: «غ ن ی»
  • در زبان عربی، «غنی» به معنای بی‌نیاز و ثروتمند است.
  • «استغنى» از باب استفعال ساخته شده و معنای طلب یا رسیدن به بی‌نیازی را می‌دهد.

مترادف‌ها و متضادها

مترادف‌ها (عربی و فارسی):

  • عربی: أغنى، اكتفى، تعفّف، ترفّع
  • فارسی: بی‌نیاز شدن، غنی شدن، خودکفا شدن، بی‌احتیاج شدن

متضادها (عربی و فارسی):

  • عربی: افتقر، احتاج، تعوّز
  • فارسی: نیازمند شدن، فقیر شدن، محتاج شدن

خلاصه

استغنى فعلی است که دلالت بر بی‌نیازی و کفایت می‌کند، هم در زمینه مادی و هم معنوی. این واژه در متون دینی و ادبی عربی کاربرد فراوان دارد و از نظر دستوری، فعل ثلاثی مزید از باب استفعال است. ریشه آن «غ ن ی» است که با غنا و بی‌نیازی مرتبط است. مترادف‌ها و متضادهای آن نیز در هر دو زبان عربی و فارسی به روشنی مشخص‌اند.

۲۴ بار به صورت اسم «غَنِىّ» (بی‌نیاز، توانگر)

4

۲ بار به صورت اسم فاعل باب چهارم «مُّغْنُون» (بی‌نیازکنندگان، سودرسانندگان)

5
Nach oben scrollen