ذٰلِكَ

« Back to Glossary Index
ذٰلِكَ 427 بار در 411 آیه بکاربرده شده است.

معنی واژه

ذٰلِكَ (ذالکَ) در زبان عربی به معنای «آن»، «آن مرد»، «آن چیز» یا «آن موضوع» است. این واژه اسم اشاره دور برای مفرد مذکر است؛ یعنی برای اشاره به چیزی که دورتر از گوینده و شنونده است، به کار می‌رود.


ریشه و کاربرد واژه در زبان عربی

ریشه‌ی این واژه «ذ-ل-ک» است. این ریشه، در اصل برای اشاره به دور (در مقابل «هذا» برای نزدیک) استفاده می‌شود. در زبان عربی کلاسیک و قرآن، ذٰلِكَ به عنوان اسم اشاره به کار می‌رود.


همه واژه‌های مشتق از این ریشه در قرآن

از ریشه «ذ-ل-ک» در قرآن، بیشتر همین واژه و مشتقات نزدیک به آن به کار رفته‌اند:

  • ذٰلِكَ (آن)
  • ذٰلِکُم (آن برای جمع مذکر)
  • ذٰلِکِ (آن برای مؤنث)
  • ذٰلِکُنَّ (آن برای جمع مؤنث)
  • تِلْكَ (آن برای مفرد مؤنث)
  • تِلْکُم (آن برای جمع مؤنث)
  • تِلْکَما (آن برای دو نفر مؤنث)

واژه‌های بالا همه از همین ریشه هستند و در قرآن به وفور آمده‌اند.


ویژگی‌های دستوری

  • نوع واژه: اسم اشاره (ضمیر اشاره)
  • جنس: مذکر
  • عدد: مفرد
  • حالت: رفع، نصب، جر (در همه حالات یکسان است)
  • کاربرد: اشاره به دور (در مقابل «هذا» که اشاره به نزدیک است)
  • نقش: معمولاً در ابتدای جمله یا قبل از اسم معرفه یا نکره می‌آید.

فرم اصلی (Stammform) و معنی

فرم اصلی: ذٰلِكَ
معنی: آن (برای اشاره به مذکر مفرد دور)


اطلاعات ریشه‌شناسی (اتیمولوژی)

ریشه «ذ-ل-ک» در زبان عربی برای اشاره به دور به کار می‌رود. این واژه از ترکیب «ذا» (اشاره به نزدیک) و «لک» (برای دور کردن اشاره) ساخته شده است. در زبان‌های سامی دیگر نیز واژه‌های مشابه برای اشاره به دور وجود دارد.


مترادف‌ها و متضادها

مترادف‌ها (در عربی و فارسی)

  • عربی: ذاكَ، ذاكَ الرجل (آن مرد)، تِلْكَ (برای مؤنث)
  • فارسی: آن، آن مرد، آن چیز

متضادها (در عربی و فارسی)

  • عربی: هذا (این)، هذه (این برای مؤنث)
  • فارسی: این

جمع‌بندی

ذٰلِكَ اسم اشاره‌ای است که برای اشاره به مفرد مذکر دور به کار می‌رود و در زبان عربی و قرآن بسیار پرکاربرد است. این واژه ریشه در ساختار اشاره‌ای زبان عربی دارد و معادل فارسی آن «آن» است. واژه‌های هم‌ریشه و مشتقات آن نیز در قرآن و متون کلاسیک عربی به وفور دیده می‌شوند.

Nach oben scrollen