بِسْمِ

۱. معنای واژه «بِسْمِ»

واژه «بِسْمِ» از ترکیب حرف «بِ» (به معنای «با» یا «به») و واژه «اسم» (به معنای «نام») تشکیل شده است. این واژه در زبان عربی به معنای «به نام» یا «با نام» می‌باشد.

۲. ریشه واژه

واژه «اسم» از ریشه ثلاثی «س-م-و» (سمو) گرفته شده است. این ریشه به معنای بلندی و رفعت است. در نتیجه، واژه «اسم» به معنای چیزی است که موجب شناخته شدن و رفعت می‌شود.

۳. کاربرد واژه در زبان عربی

واژه «بِسْمِ» به طور معمول در ترکیب با «الله» (خدا) استفاده می‌شود، مانند عبارت معروف «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ» که به معنای «به نام خداوند بخشنده مهربان» است. این عبارت معمولاً در آغاز کارها یا نوشته‌ها به عنوان دعا و طلب برکت به کار می‌رود.

۴. ویژگی‌های دستوری واژه

• نوع کلمه: «بِسْمِ» یک ترکیب حرف اضافه (بِ) و اسم (اسم) است.
• اعراب: واژه «اسم» در این ترکیب به صورت مجرور آمده است، زیرا حرف «بِ» موجب جرّ (کسره) می‌شود.
• حالت اضافه: واژه «بِسْمِ» معمولاً به صورت مضاف به کلمه‌ای دیگر می‌آید، مانند «الله» در «بِسْمِ الله».

۵. شکل پایه و معنای واژه

شکل پایه واژه «بِسْمِ»، همان «اسم» است که در حالت اضافه و با حرف «بِ» به صورت «بِسْمِ» درآمده است. «اسم» به معنای «نام» یا «عنوان» است.

۶. اطلاعات ریشه‌شناسی

ریشه «س-م-و» در زبان عربی به معنای بلندی، رفعت و شناخته شدن است. واژه «اسم» از این ریشه مشتق شده و به معنای چیزی است که موجب شناخته شدن می‌شود. این مفهوم در زبان‌های سامی دیگر نیز دیده می‌شود.

۷. نمونه کاربرد

• قرآن کریم: عبارت «بِسْمِ اللهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ» در ابتدای بسیاری از سوره‌های قرآن آمده است.
• ادبیات عرب: در متون ادبی، واژه «بِسْمِ» برای آغاز دعاها، نوشته‌ها و اشعار استفاده می‌شود.