ا-خ-ر

« Back to Glossary Index
ریشه سه‌حرفی (أ خ ر) در قرآن ۲۵۰ بار در شش صورت صرفی مختلف آمده است:

۱۵ بار به صورت فعل باب دوم «أَخَّرَ» (به تأخیر انداخت، به عقب انداخت) 1

۳ بار به صورت فعل باب پنجم «تَأَخَّرَ» (عقب افتاد، تأخیر کرد) 2

۶ بار به صورت فعل باب دهم «یَسْتَأْخِرُ» (عقب می‌افتد، تأخیر می‌کند) 3

۷۰ بار به صورت اسم «آخَر» (دیگری، فرد دیگر) 4

۱۵۵ بار به صورت اسم «آخِر» (آخر، پایان، آخرت) 5

آخِر (به عربی: آخِر) واژه‌ای عربی است که در فارسی نیز به کار می‌رود. این واژه در عربی به معنای «پایان»، «آخرین»، «انتهایی»، «نهایی» یا «کسی/چیزی که پس از دیگری می‌آید» است. در فارسی نیز همین معانی را دارد و معمولاً برای اشاره به انتهای چیزی یا آخرین فرد/چیز در یک ترتیب استفاده می‌شود.


کاربرد واژه در زبان عربی

در عربی، «آخِر» اغلب به عنوان صفت به کار می‌رود. مثال‌ها:

  • النهایة: النهایة، الآخِر (پایان، آخر)
  • آخر الشهر: پایان ماه
  • یوم الآخِر: روز قیامت (روز آخر)
  • آخر رجل: آخرین مرد

همچنین در ترکیبات مختلف مانند «الآخِر» (روز آخر)، «آخر مرة» (آخرین بار)، «آخر کلمة» (آخرین کلمه) استفاده می‌شود.


ویژگی‌های دستوری (گرامری)

  • نوع واژه: اسم و صفت
  • جنس: مذکر (مونث آن: أُخْرَى)
  • جمع: آخِرون / آخِرین
  • نقش در جمله: معمولاً به عنوان صفت برای توصیف اسم می‌آید؛ گاهی به صورت اسم نیز به کار می‌رود.
  • در فارسی: معمولاً به عنوان صفت یا قید به کار می‌رود (مثلاً: روز آخر، نفر آخر).

اطلاعات ریشه‌شناسی (اتیمولوژی)

  • ریشه از عربی: «أَخَرَ» (به معنای عقب انداختن یا تأخیر کردن)
  • مشتقات: أَخَّرَ (به تأخیر انداخت)، تأخیر، آخر، اخیرة، مؤخَّر
  • در فارسی از عربی وام گرفته شده و همان معنا را حفظ کرده است.

مترادف و متضاد

مترادف‌های عربی:

  • نِهایة (پایان)
  • خِتام (پایان‌بخش)
  • خاتِمة (پایان)
  • أخیر (آخرین)
  • مُؤَخَّر (عقب‌افتاده، انتهایی)

مترادف‌های فارسی:

  • پایان
  • انتها
  • آخرین
  • واپسین
  • خاتمه

متضادهای عربی:

  • أوَّل (اول)
  • بدایة (آغاز)
  • بدء (شروع)

متضادهای فارسی:

  • آغاز
  • ابتدا
  • اول
  • سرآغاز

خلاصه

واژه «آخِر» هم در عربی و هم در فارسی به معنای پایان، انتها یا آخرین است و به عنوان صفت و اسم به کار می‌رود. ریشه آن عربی است و متضاد آن «اول» یا «آغاز» می‌باشد. این واژه در ترکیبات و عبارات مختلف در هر دو زبان کاربرد فراوان دارد.

وَبِالآخِرَةِ ترکیبی عربی است که از حرف „وَ“ (به معنای «و») و „بِالآخِرَةِ“ (با «آخرت») تشکیل شده است.
در قرآن و متون عربی، این واژه به معنای «و به آخرت» یا «و به زندگی پس از مرگ» به کار می‌رود. آخرت در عربی به معنای جهان پس از مرگ، زندگی ابدی، دنیای پس از این دنیا و سرای باقی است.

۱ بار به صورت اسم فاعل باب دهم «مُسْتَأْخِرِين» (عقب‌ماندگان، کسانی که عقب مانده‌اند) 6

Nach oben scrollen