| ۱. معانی واژه: واژه „مُتَشَابِهَاتٌ“ جمع مونث سالم است و به معنای „چیزهای مشابه، شبیه به یکدیگر یا همانند“ می‌باشد. این واژه معمولاً در زمینه‌هایی مانند قرآن، تفسیر و علوم اسلامی استفاده می‌شود و به آیاتی اشاره دارد که معانی آن‌ها چندپهلو یا نیازمند تفسیر هستند.
۲. ریشه واژه: ریشه این واژه „ش-ب-ه“ (شین-باء-هاء) است که به معنای شباهت، همانندی یا تشابه می‌باشد.
۳. کاربرد در زبان عربی: - در زبان عربی، ریشه „ش-ب-ه“ برای بیان مفاهیمی همچون شباهت، مشابهت، و امور پیچیده یا مبهم به کار می‌رود.
- در قرآن کریم، این ریشه در مواردی به معنای آیاتی که معانی آن‌ها واضح نیست (آیات متشابه) یا مواردی که شباهت و همانندی در آن‌ها وجود دارد، استفاده شده است.
۴. واژه‌های مشتق از ریشه „ش-ب-ه“ در قرآن: برخی از واژه‌های مشتق از این ریشه که در قرآن آمده‌اند عبارتند از: - شَبَهَ: به معنای شبیه و همانند.
- تَشَابَهَ: به معنای مشابه شدن یا شبیه بودن.
- مُتَشَابِهٌ: به معنای چیزی که شباهت دارد یا مبهم است.
- أَشْبَاهٌ: به معنای مشابهات یا همانندان.
۵. ویژگی‌های دستوری: - نوع کلمه: اسم جمع مونث سالم.
- وزن: „مُتَفَاعِلَاتٌ“ (وزن اسم فاعل جمع مونث سالم).
- اعراب:
- در حالت رفع: مُتَشَابِهَاتٌ
- در حالت نصب: مُتَشَابِهَاتٍ
- در حالت جر: مُتَشَابِهَاتٍ
۶. ریشه‌شناسی و تاریخچه (اتیمولوژی): - ریشه „ش-ب-ه“ در زبان عربی قدیم به معنای شباهت و همانندی بوده و در متون دینی و ادبیات کلاسیک عرب نیز به وفور یافت می‌شود.
- این ریشه با مفاهیم پیچیدگی و ابهام نیز ارتباط دارد، به‌ویژه در زمینه علوم قرآنی.
۷. معادل‌ها: مترادف‌ها : - در عربی: مُمَاثِلَاتٌ، مُشَابِهَاتٌ، نَظَائِرٌ.
- در فارسی: مشابهات، همانندی‌ها، نظایر.
متضادها : - در عربی: مُتَبَایِنَاتٌ (متفاوت‌ها)، مُخْتَلِفَاتٌ (متفاوت‌ها).
- در فارسی: تفاوت‌ها، اختلافات.
۸. معنی و ریشه در قالب فرم اصلی: - فرم اصلی کلمه: „مُتَشَابِهٌ“ (مفرد) که از باب „تَفَاعُل“ مشتق شده است.
- معنی فرم اصلی: چیزی که شباهت دارد یا دارای ابهام است.
| 