آیه 1: تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
تحلیل دستوری- تَبَارَكَ
- نوع کلمه: فعل ماضی ثلاثی مزید بر وزن «تَفَاعَلَ».
- ریشه: «بَرَکَ».
- معنی ریشه: برکت، خیر فراوان، ثبات و دوام.
- معنی فعل: مبارک و پرخیر است، دارای برکت و ثبات است.
- وجه صرفی: فعل ماضی صیغه سوم شخص مفرد مذکر.
- الَّذِي
- نوع کلمه: اسم موصول.
- وظیفه نحوی: رابط برای وصف یا توضیح جمله بعدی.
- معنی: کسی که (یا آن‌که).
- بِيَدِهِ
- بِ: حرف جر به معنی «در» یا «به».
- یَدِ: اسم مفرد مؤنث به معنی «دست».
- هِ: ضمیر متصل سوم شخص مفرد مذکر (به او/دست او).
- ترکیب نحوی: جارّ و مجرور.
- الْمُلْكُ
- نوع کلمه: اسم مفرد مذکر.
- ریشه: «مَلَكَ».
- معنی ریشه: مالک بودن، سلطنت داشتن، حکومت کردن.
- معنی کلمه: حکومت، سلطنت، پادشاهی.
- اعراب: مبتدا در جمله وصفی.
- وَهُوَ
- وَ: حرف عطف به معنی «و».
- هُوَ: ضمیر منفصل سوم شخص مفرد مذکر به معنی «او».
- عَلَىٰ
- نوع کلمه: حرف جر به معنی «بر» یا «روی».
- كُلِّ
- نوع کلمه: اسم مفرد به معنی «همه» یا «هر».
- اعراب: مضاف.
- شَيْءٍ
- نوع کلمه: اسم نکره مفرد مذکر به معنی «چیز».
- ریشه: «شَيءَ».
- معنی ریشه: خواستن، آفریدن، چیزی شدن.
- اعراب: مضافٌ‌الیه مجرور.
- قَدِيرٌ
- نوع کلمه: صفت مشبهه بر وزن «فَعِيلٌ».
- ریشه: «قَدَرَ».
- معنی ریشه: توانایی داشتن، قدرت داشتن، مقدر کردن.
- معنی کلمه: توانا، قادر.
نوع جملهاین آیه شامل دو جمله مستقل است: - جمله اول: تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ
- نوع: خبری تأکیدی (خبر دادن از صفت مبارکی خداوند).
- جمله دوم: وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
- نوع: خبری تأکیدی (خبر دادن از قدرت مطلق خداوند).
معنای کلی آیهمبارک و پرخیر است آن کسی که فرمانروایی و سلطنت در دست اوست، و او بر همه چیز تواناست.
تحلیل معنایی ریشه‌ها- ریشه «بَرَکَ»: اشاره به برکت و خیر فراوان دارد که نشان‌دهنده ثبات و دوام قدرت خداوند است.
- ریشه «مَلَكَ»: بیان‌کننده مالکیت و فرمانروایی مطلق خداوند بر جهان هستی است.
- ریشه «قَدَرَ»: قدرت و توانایی خداوند بر تمامی امور را نشان می‌دهد.
نتیجهگیریاین آیه با استفاده از افعال و صفات مشبهه‌ای که اشاره به برکت، سلطنت و قدرت دارد، توصیفی جامع از خداوند ارائه می‌دهد که مالکیت کامل جهان و توانایی مطلق او را بیان می‌کند. | 