آیه:1 „وَ الْعَادِيَاتِ ضَبْحًا“۱. تحلیل دستوری (نحو و صرف):- وَ:
- نوع: حرف عطف.
- وظیفه: برای ربط و قسم به کار رفته است.
- ترجمه: „سوگند به“ یا „و“.
- الْعَادِيَاتِ:
- نوع: اسم جمع مؤنث.
- حالت اعرابی: مجرور به واسطه „و“ قسم (جر ظاهری با کسره در انتهای کلمه).
- ریشه: از فعل ثلاثی مجرد „عَدَا“ (ع-د-و) به معنای „دویدن“ یا „تجاوز کردن“.
- معنا: دوندگان، اما در اینجا به اسب‌های تندرو اشاره دارد که در میدان جنگ می‌دوند.
- ساختار:
- „عَادِيَات“ اسم فاعل مؤنث جمع است که از فعل ثلاثی مجرد „عَدَا“ مشتق شده است.
- وزن: „فَاعِلَات“.
- ضَبْحًا:
- نوع: مصدر.
- حالت اعرابی: منصوب به عنوان حال یا مفعول مطلق برای تأکید.
- ریشه: از ثلاثی مجرد „ضَبَحَ“ (ض-ب-ح)، به معنای „صدای نفس‌نفس زدن اسب‌ها هنگام دویدن سریع“.
- معنا: صدای نفس‌نفس زدن شدید.
۲. ریشه‌شناسی کلمات و معانی در زبان عربی و فارسی:- عَدَا (ع-د-و):
- معنای اصلی: دویدن سریع، جست‌وخیز کردن، عبور کردن از حد.
- در این آیه، اشاره به اسب‌هایی دارد که با سرعت زیاد در حال دویدن هستند.
- ضَبَحَ (ض-ب-ح):
- معنای اصلی: صدای نفس‌نفس زدن موجودات (به ویژه اسب‌ها) در هنگام تلاش شدید یا دویدن سریع.
- این صفت نشان‌دهنده شدت تلاش و حرکت سریع اسب‌هاست.
۳. نوع جمله و ساختار کلی آیه:- نوع جمله:
- جمله قسمیه.
- خداوند در این آیه به اسب‌هایی که سریع می‌دوند و نفس‌نفس می‌زنند، قسم یاد می‌کند.
- ساختار نحوی:
- „وَ“: حرف قسم.
- „الْعَادِيَاتِ“: مبتدای جمله قسمیه.
- „ضَبْحًا“: حال یا مفعول مطلق تأکیدی.
۴. معنای کلی آیه به فارسی:„سوگند به اسب‌های تندرو که با نفس‌نفس زدن شدید می‌دوند.“ این آیه تصویری پرتحرک و قدرتمند از اسب‌های جنگی ارائه می‌دهد که با سرعت و تلاش فراوان در میدان نبرد حرکت می‌کنند. | 