Korach قارون

قارون:

مردى است از يهود و از قوم موسى عليه السّلام إِنَّ قارُونَ كانَ مِنْ قَوْمِ مُوسى‏ فَبَغى‏ عَلَيْهِمْ قصص:76. بنقل طبرسى او پسر خاله موسى بود. چنانكه از امام صادق عليه السّلام و عطا و ابن عباس نقل كرده است.

در بد كارى در رديف فرعون و هامان بود موسى عليه السّلام را ساحر خوانده وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى‏ … إِلى‏ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ قارُونَ فَقالُوا ساحِرٌ كَذَّابٌ غافر: 23 و 24. چنين بنظر ميايد كه قارون با آنكه از بنى اسرائيل بود در نزد فرعون مقام عالى داشته است در مجمع فرموده هامان وزير فرعون و قارون خزانه‏ دار وى بود، آيه وَ قارُونَ وَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مُوسى‏ بِالْبَيِّناتِ فَاسْتَكْبَرُوا  عنكبوت: 39. نيز مؤيّد آن است. و نيز در مجمع نقل كرده: بقولى عامل و كارگزار فرعون بر بنى اسرائيل بود.

قرآن مجيد جريان مفصّل او را در سوره قصص آيه 76 تا 82 نقل كرده است چند جمله در جريان او حائز اهميّت است:

1- او از بنى اسرائيل بود ولى راه تعدّى و تكبّر پيش گرفت كانَ مِنْ قَوْمِ مُوسى‏ فَبَغى‏ عَلَيْهِمْ قصص: 76.

2- ثروت كلان داشت در مقام پند باو ميگفتند: هم بخور و هم بخوران و اين ثروت خدادادى را مايه خود- پسندى مكن در جواب ميگفت: خدا اين ثروت را نداده بلكه در اثر لياقت خودم است إِنَّما أُوتِيتُهُ عَلى‏ عِلْمٍ عِنْدِي قصص: 78.

3- ثروت خويش را برخ مردم ميكشيد دلها را كباب ميكرد فَخَرَجَ عَلى‏ قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ قصص: 79.

4- قدرت و ثروت خويش را مايه افساد قرار داده بود و از آن سوء استفاده ميكرد چنانكه ناصحان بوى ميگفتند: وَ لا تَبْغِ الْفَسادَ فِي الْأَرْضِ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ قصص: 77.

5- چنين مردى لايق آن بود كه از بين برود و ضعف و زبونى خود را در مقابل قدرت خدا بالعيان به بيند لذا در يك تكان و زلزله زمين دهان گشود او و خانه ‏اش را فرو برد، هم خود و هم خانه‏ اش در آن چاه  ناپديد شدند فَخَسَفْنا بِهِ وَ بِدارِهِ الْأَرْضَ … قصص: 81.

در تورات فعلى سفر اعداد باب 16 ببعد و در قاموس كتاب مقدس زير لفظ «قورح» نقل شده كه او كار كهانت در پيش گرفت و با چند نفر كه 250 نفر را با خود همدست كرده بودند بر موسى و هارون شوريدند، و گفتند: شما دو برادر بظلم و تحميل بر مردم رياست يافته ‏ايد، موسى بخدا استغاثه كرد زمين شكافته شد قورح و ديگر سران شورشيان در آن ناپديد شدند و آتشى از جانب خدا آمد و آن 250 نفر را خاكستر كرد، شايد  قورح همان قارون باشد كه در تورات حكايت او بنحو ديگر نقل شده ولى اعتماد ما بنقل قرآن است.

قرآن از ذكر محل وقوع حادثه ساكت است كه آيا در مصر اتفاق افتاده يا در صحراى سينا ولى از روايات و تفاسير و تورات بر ميآيد كه در صحراى سينا بوده، على هذا قارون روى حساب قوميّت با بنى اسرائيل از مصر خارج شده و وارد سينا گشته است.

از طرف ديگر بنى اسرائيل در سينا بصورت بيابان گرد زندگى ميكردند و وسيله ‏اى براى كسب آنهمه ثروت در آنجا فراهم نبود كه فرموده وَ آتَيْناهُ مِنَ الْكُنُوزِ ما إِنَّ مَفاتِحَهُ لَتَنُوأُ بِالْعُصْبَةِ أُولِي الْقُوَّةِ قصص: 76. و آنگهى بنى اسرائيل ظاهرا آنوقت در سينا خيمه ‏ها و چادرها زده بودند و خيمه اجتماع مجلس شورى و قضاوت و غيره آنان بود ولى لفظ «فَخَسَفْنا بِهِ وَ بِدارِهِ الْأَرْضَ» نشان ميدهد كه قارون كاخ مجلّلى داشته است لذا نگارنده احتمال ميدهم كه قضيّه در مصر اتفاق افتاده باشد.

جريان زكوة خواستن از او و تفتين زن بد كار از جانب او بر عليه موسى عليه السّلام اگر يقين بوده باشد در مصر نيز ممكن بود. و اللّه العالم.

76 إِنَّ قَارُونَ كَانَ مِن قَوْمِ مُوسَى

همانا قارون بود از قوم موسى

پس سركشى كرد بر ايشان

و داديمش از گنجها

آنچه كليدهايش گران مى‏آيد

بر گروه نيرومند

هنگامى كه گفتند بدو قومش، شادمانى نكن

كه خدا دوست ندارد شادمانان را

إِنَّ قَارُونَ كَانَ مِن قَوْمِ مُوسَى

فَبَغَى عَلَيْهِمْ

وَ آتَيْنَاهُ مِنَ الْكُنُوزِ

مَا إِنَّ مَفَاتِحَهُ لَتَنُوءُ

بِالْعُصْبَةِ أُولِي الْقُوَّةِ

إِذْ قَالَ لَهُ قَوْمُهُ لَا تَفْرَحْ

إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْفَرِحِينَ

کسانیکه برای بدست آوردنِ ثروت و نفوذ به فریب دادنِ مردم از راههای مذهبی و غیر مذهبی میپردازند، به مانند قارون هستند و قارون در مصر از قوم بنی اسرائیل بود که به نفع فرعونِ غاصب و فسادکار بر عليه بنی اسرائیل که ملت خودش بود کار کرد و ما به او صندوق های پول و جواهر داده بودیم که عده ای پر زور، به سختی آنها را می توانستند، حمل کنند وقتی قوم او به او گفتند: زیاد به آنچه داری خوش نباش و بدان که الله اینگونه خوشحالان را دوست ندارد (76)

و بجوى در آنچه خدا به تو داده است

خانه آخرت را

و فراموش مكن بهره خويش را از دنيا

و نكويى كن چنان كه نكويى كرد به تو خدا

و نجوى تباهى را در زمين

همانا خدا دوست ندارد تبهكاران را

وَ ابْتَغِ فِيمَا آتَاكَ اللَّهُ

الدَّارَ الْآخِرَةَ

وَ لَا تَنسَ نَصِيبَكَ مِنَ الدُّنْيَا

وَ أَحْسِن كَمَا أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَيْكَ

وَ لَا تَبْغِ الْفَسَادَ فِي الْأَرْضِ

إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْمُفْسِدِينَ

وقتی او را گوشزد کردند که بوسیله مال و ثروتی که الله به تو داده (هر چه را هر کس از هر راه بدست می آورد، قانون الله است که به او میدهد) در پی زندگی آخرتت باش و در عین اینکه زندگی خوبی در دنیا میگذرانی، به مردم نیز خوبی کن، همانطور که الله به تو خوبی کرده و در زمین دنبال فساد مرو و بدان که الله فسادکاران را دوست ندارد (۷۷)

گفت جز اين نيست كه داده شدش

بر دانشى نزد من

آيا نمى‏داند كه خدا نابود كرد

پيش از او از قرنها

آنكه سخت‏تر از او بود در نيرو

و بيشتر در گروه

و پرسش نشوند از گناهانشان گنهكاران

قَالَ إِنَّمَا أُوتِيتُهُ

عَلَى عِلْمٍ عِندِي

أَ وَ لَمْ يَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ قَدْ أَهْلَكَ

 مِن قَبْلِهِ مِنَ القُرُونِ

مَنْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُ قُوَّةً

وَ أَكْثَرُ جَمْعًا

وَ لَا يُسْأَلُ عَن ذُنُوبِهِمُ الْمُجْرِمُونَ

او پاسخ میداد، من این ثروت را روی دانش و زرنگی ای که داشتم، بدست آوردم، با اینکه میدانست، مردمان زیادی قبل از او بودند که از او هم قدرت و نفوذ بیشتری داشتند و هم مال بیشتری اندوخته بودند و الله آنان را به هلاکت رساند و حتی در هنگام هلاکت، کسی از اینگونه گناهکاران نپرسید که به چه گناهی هلاک شدید (یعنی قارون و تمام با نفوذانِ فسادکارِ ظاهرأ پر طرفدار، میدانند که وقتی ورق برگردد و خطری حتمی برای ایشان پیش آید، مجبور میشوند، هر چه ثروت دارند، بگذارند و بروند و کسی هم نیست که بپرسد، چرا ایشان بد بخت و نابود شدند) (۷۸)

پس برون شد بر قومش در زيور خويش

گفتند آنان كه خواهند زندگانى دنيا را

كاش ما را مى‏بود

مانند آنچه داده شده است قارون

همانا او است داراى بهره گران

فَخَرَجَ عَلَى قَوْمِهِ فِي زِينَتِهِ

قَالَ الَّذِينَ يُرِيدُونَ الْحَيَاةَ الدُّنيَا

يَا لَيْتَ لَنَا

مِثْلَ مَا أُوتِيَ قَارُونُ

إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظِيمٍ

پس قارون، روزی برای خود نمائی، از جلوی قوم خودش که بنی اسرائیل بودند، غرق آرایش هائی که داشت، بگذشت، دنیا خواهان چون او را دیدند، گفتند: کاش آنچه به قارون داده شده، مال ما بود و واقعا او چه بهره بس بزرگی از زندگی خوش دارد! (۷۹)

و گفتند آنان كه داده شدند دانش را

واى بر شما پاداش خدا بهتر است

براى آنكه ايمان آرد و كردار شايسته كند

و داده نشوند آن را مگر شكيبايان

وَ قَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ

وَيْلَكُمْ ثَوَابُ اللَّهِ خَيْرٌ

لِّمَنْ آمَنَ وَ عَمِلَ صَالِحًا

وَ لَا يُلَقَّاهَا إِلَّا الصَّابِرُونَ

و کسانیکه به آخرت دانش داشتند، به آن دنیا خواهان گفتند: وای بر شما که نمی خواهید بدانید، برای کسی که به آخرت ایمان آورده باشد و اعمال خوب کند، مزد الله بهتر است و این نیز فقط نصيب کسی میشود که بتوانند خود را در مقابل هوس های نامشروع دنیا نگهدارد (۸۰)

پس فروبرديم او و خانه او را در زمين

و نبود برايش دسته‏اى كه

ياريش كنند جز خدا

و نبود از يارى‏شدگان

فَخَسَفْنَا بِهِ وَ بِدَارِهِ الْأَرْضَ

فَمَا كَانَ لَهُ مِن فِئَةٍ

يَنصُرُونَهُ مِن دُونِ اللَّهِ

وَ مَا كَانَ مِنَ المُنتَصِرِينَ

پس عاقبت، ما او را با خانه اش، به زمین فرو بردیم و جز الله که او را فرو برد، برای او هیچ دسته ای نبود که کمکش نماید و هیچ دفاعی نسبت به او نشد (۸۱)

و بامداد كردند آنان كه آرزو مى‏كردند

جاى او را ديروز، مى‏گفتند

خدا مى‏گشايد روزى را براى هر كه خواهد

از بندگانش و تنگ گیرد

اگر نه منّت مى‏نهاد خدا بر ما

هر آينه فرو مى‏برد ما را

واى گوئيا رستگار نشوند كافران

وَ أَصْبَحَ الَّذِينَ تَمَنَّوْا

مَكَانَهُ بِالْأَمْسِ يَقُولُونَ

وَ يْكَأَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَن يَشَاء

 مِنْ عِبَادِهِ وَ يَقْدِرُ

لَوْلَا أَن مَّنَّ اللَّهُ عَلَيْنَا

لَخَسَفَ بِنَا

وَ يْكَأَنَّهُ لَا يُفْلِحُ الْكَافِرُونَ

و کسانی که دیروز آرزو میکردند، بجای او بودند، با تعجب میگفتند: به يقين، الله است که برای هر کسی از بندگانش بخواهد، روزی زیاد میکند و یا تنگ میگیرد (یعنی هر چیزی، روی قانون معینی است از الله که گاه اراده مخصوصی از الله نیز در آن دخالت دارد و اگر الله بر ما منت نگذاشته بود، ما را نیز بزمین فرو میبرد و حقیقت این است که چنین ناسپاسانی، رستگار نخواهند شد (۸۲)

اينك خانه آخرت

نهيمش براى آنان كه نجويند برتريى

در زمين و نه تبهكاريى

و فرجام است، از آنِ پرهيزكاران

تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ

نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا

فِي الْأَرْضِ وَ لَا فَسَادًا

وَ الْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ

آن زندگی خوشی را که در آخرت است، نصیب کسانی خواهیم کرد که در زمین نخواهند، با فساد به بزرگی برسند و آن عاقبتِ خوب، مخصوصِ آن پرهیزکنندگان از بدی هاست (۸۳)

آنكه خوبى را آرد وى را است بهتر از آن

و آنكه بدى را آرد

پس كيفر نشوند آنان كه كردار زشت كنند

مگر آنچه را بودند مى‏كردند

مَن جَاء بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِّنْهَا

وَ مَن جَاء بِالسَّيِّئَةِ

فَلَا يُجْزَى الَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئَاتِ

إِلَّا مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ

هر کس با آن چیزِ نیکو آمد (یعنی با پرونده پرهیزکاری موردِ توصیه کتابهای آسمانی آمد) نصیبش بهتر از آن خواهد بود و هر کس با آن پرونده بد آمد، بد کاران همان را پاداش می بینند که میکردند (۸4)

همانا آنكه بايسته داشت بر تو قرآن را

بازگرداننده است تو را بسوى بازگشتگاه

بگو پروردگارم داناتر است كه هدايت را آورده

و كيست آنكه او است در گمراهى آشكار

إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ

لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ

قُل رَّبِّي أَعْلَمُ مَن جَاء بِالْهُدَى

وَ مَنْ هُوَ فِي ضَلَالٍ مُّبِينٍ

و تو ای محمد، یقین بدان کسی که این خواندنی را بر تو واجب کرده (یعنی بر محمد نیز واجب است دستورات قرآن را شدیدتر از سایرین عمل نماید) تو را به همانجائی برمیگرداند که محل بازگشتِ مخصوصی است (یعنی به مکه در فتح مکه و پس از مرگ تو را به بهشت برمیگرداند که روح انسان در ابتدای خلقت از آنجا آمده و از طریق نسل آدم به هر انسانی، سهمی از آن روح رسیده) و به مردم بگو، پرورنده من بهتر میداند، چه کسی آن راهنمائیهای حقیقی را با خود دارد و او آنرا که در گمراهی آشکاریست، بهتر میشناسد (۸۵)

و نبودى تو اميدوار

بدانكه افكنده شود به سويت كتاب

مگر رحمتى از پروردگارت

پس نباش البتّه پشتيبانى براى كافران

وَ مَا كُنتَ تَرْجُو

أَن يُلْقَى إِلَيْكَ الْكِتَابُ

إِلَّا رَحْمَةً مِّن رَّبِّكَ

فَلَا تَكُونَنَّ ظَهِيرًا لِّلْكَافِرِينَ

و تو هرگز امید نداشتی که بسوی تو، این مطالب صد در صدِ صحیح و لازم افکنده شود و این فقط رحمتی از پروردگارت بر تو بوده، پس تو نباید نسبت به کفران کنندگان، کوچکترین کمکی بکنی (این آیه میرساند که پیغمبر اسلام قبل از اینکه در سن چهل سالگی به او پیغام الله برسد، کوچکترین آثار پیغمبری در خود نمی دید و در فکر راهنمایی مردم هم نبود و هر روایتی که خلاف این در کتب سنی و شیعه باشد، دروغ بر پیغمبر اسلام و اصحابش و امامان شیعه است) (۸6)

و بازندارندت از آيتهاى خدا

پس از آنكه فرستاده شد به سويت

و بخوان بسوى پروردگار خويش

و نباش از شرك‏ورزان

وَ لَا يَصُدُّنَّكَ عَنْ آيَاتِ اللَّهِ

بَعْدَ إِذْ أُنزِلَتْ إِلَيْكَ

وَ ادْعُ إِلَى رَبِّكَ

وَ لَا تَكُونَنَّ مِنَ الْمُشْرِكِينَ

و چیزی نباید تو را از دستوراتِ روشنِ الله باز دارد، بعد از اینکه آنها بسوی تو نازل شدند و باید مردم را بسوی پرورنده ات بخوانی و نباید از مشرکان باشی (۸۷)

القصص : 76   إِنَّ قارُونَ كانَ مِنْ قَوْمِ مُوسى‏ فَبَغى‏ عَلَيْهِمْ وَ آتَيْناهُ مِنَ الْكُنُوزِ ما إِنَّ مَفاتِحَهُ لَتَنُوأُ بِالْعُصْبَةِ أُولِي الْقُوَّةِ إِذْ قالَ لَهُ قَوْمُهُ لا تَفْرَحْ إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْفَرِحينَ

القصص : 79   فَخَرَجَ عَلى‏ قَوْمِهِ في‏ زينَتِهِ قالَ الَّذينَ يُريدُونَ الْحَياةَ الدُّنْيا يا لَيْتَ لَنا مِثْلَ ما أُوتِيَ قارُونُ إِنَّهُ لَذُو حَظٍّ عَظيمٍ

العنكبوت : 39   وَ قارُونَ وَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مُوسى‏ بِالْبَيِّناتِ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ وَ ما كانُوا سابِقينَ

غافر : 24   إِلى‏ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ قارُونَ فَقالُوا ساحِرٌ كَذَّابٌ