| ای پیغام گیر، هنگامیکه شما مسلمانان خواستید زنان را طلاق دهيد آنان را برای عده ایشان طلاق دهيد (عده زنان، در زنانی که حیض میبینند بر طبق آیه 229 از سوره بقره عبارت است از زمانِ سه پاک بودن و سه حیض که در دنبال پاک بودن است و شروع آن از پاک بودن از حیض است که زن و مرد میتوانند از متصدیان مربوطه تقاضای طلاق کنند به شرطی که بعد از پاک شدن از حیض، میان زن و مرد نزدیکی زناشوئی به عمل نیاید، اگر پس از حیض نزدیکی به عمل آید بروند، وقتی زن دوباره حیض شد و پاک گردید، بیایند و تقاضای طلاق کنند) و این عده را بطور دقیق به حساب آورید و از الله که پروردگار شماست بترسید و در زمان عده، زنان را از خانه های خودشان بیرون نکنید و خود زنان نیز نباید از خانه شوهر خود که خانه خودشان میباشد بیرون روند و هر گاه معلوم شد که زن کار زشتی کرده، مردی که تقاضای طلاق او را کرده میتواند آن زن را از خانه در ایام عده بیرون کند و اینها مقررات معلوم الله است و هر کس از مقررات الله تجاوز کند به خودش ستم کرده و تو چه میدانی شاید الله بعد از شروع چنین مقرراتی موضوعی را به نفع طرفین پیش آورد (یعنی ممکن است همین ماندن زن در ایام عده در خانه شوهر به مانند سابق باعث شود این دو با هم آشتی کنند و از فکر جدائی منصرف گردند) (1) | يا أَيُّهَا النَّبِيُّ إِذا طَلَّقتُمُ النِّساءَ فَطَلِّقوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ وَأَحصُوا العِدَّةَ ۖ وَاتَّقُوا اللَّهَ رَبَّكُم ۖ لا تُخرِجوهُنَّ مِن بُيوتِهِنَّ وَلا يَخرُجنَ إِلّا أَن يَأتينَ بِفاحِشَةٍ مُبَيِّنَةٍ ۚ وَتِلكَ حُدودُ اللَّهِ ۚ وَمَن يَتَعَدَّ حُدودَ اللَّهِ فَقَد ظَلَمَ نَفسَهُ ۚ لا تَدري لَعَلَّ اللَّهَ يُحدِثُ بَعدَ ذٰلِكَ أَمرًا | 65:1 |
| پس اگر زنان به انتهای عده خود رسیدند، شما مردانی که میخواستید آنان را طلاق بدهید یا روی شایستگی ایشان را نگهدارید (یعنی با رضایت طرفین، قرار داد صلح و آشتی ببندید که دیگر راهی برای جدائی پیش نیاید) یا روی شایستگی از هم جدا شوید (این در صورتِ عدمِ امکانِ آشتی است) و برای جدائی کامل، دو نفر از مردان عادل خود را شاهد بگیرید و شما که شاهد میشوید در موقع شهادت دادن آنچه را شاهد بوده اید، برای الله شهادت بدهید و این پندها برای کسانی از شماست که به الله و آخرت ایمان می آورند ( آیاتی که در این سوره درباره طلاق است مؤید و مکملِ آیاتی میباشد که در سوره بقره و سوره نساء درباره طلاق گفته شده یعنی آیات 227 تا 237 از سوره بقره و آیات 35 و 128 از سوره نساء و این دو شاهد در صورت امکان باید آن دو نفری باشند که یکی از کسانِ مرد و یکی از کسانِ زن مامورِ تحقیق درباره علت ناسازگاری یکی از دو طرف نسبت به دیگری میشوند که در آیه 35 از سوره نساء گوشزد شده و منظور از عادل بودن این است که در شهادت عادل باشند و سابقه دروغگوئی در کارهای حقوقی خود و مردم نداشته باشند و قطعی است که این دو شاهد باید آشنا باشند تا در مواقع لزوم بتوان از شهادت آنان استفاده کرد و تعیین این دو شاهد بیشتر برای مواقعی است که نتوان از طریق گرفتن اقرار کتبی از طرفین در محضر رسمی برای قرار داد ها و شروط آن از خود طرفین شهادت کتبی گرفت و بعلاوه فايده این دو شاهد برای این است که علتِ حقیقی طلاق که کدام مقصرند در محیط زندگی آن دو طرف معلوم باشد تا در زناشوئیهای بعد طرفین زناشوئی بتوانند سابقه یکدیگر را از طریق این دو شاهد بدست آورند و فریب نخورند علاوه بر اینها از آیات بالا کاملا معلوم میشود که در طلاق حقیقی اسلام نه اختیار طلاق بطور کامل با مرد است و نه بطور کامل با زن و هر دو اختیار دارند اگر ناسازگاری از دیگری دیدند و از طریق معتمد های خانوادگی جلوگیری از ناسازگاری با اجرای شرایطی ممکن نشد، همراه با این دو معتمد نزد متصدیان مربوطه به طلاق میروند و تقاضای طلاق میکنند و اگر متصدیان مربوطه نیز نتوانستند آنان را صلح دهند، لزوم طلاق را اعلام میکنند، بشرطی که زن دوران عده خود را با شرایطی که گفته شد بگذراند و وقتی طرفين دوباره در محضر طلاق حاضر شدند و اعلام کردند که زمان عده را که بیش از سه ماه است گذارنده اند و باز هم حاضر به آشتی نیستند طلاق اول انجام میشود و حکم طلاق و جدائی به طرفین داده میشود و می بینید با این شرایط هرگز موضوع مُحلل آنطور که مشهور است پیش نخواهد آمد زیرا اگر دو بار با شرایط فوق میان زن و شوهری طلاق شد و رجوع حقیقی گردید طلاق سوم سه طلاقه محسوب میشود و این شرایط طوری است که دیگر مرد جدا شده پس از سه طلاقه هرگز به چنان زنی رجوع نخواهد کرد به خصوص که زن باید رسما شوهر دیگری بکند و با شرایط سخت فوق طلاق بگیرد) و هر کس از الله بترسد برای او راه خروجی از بدبختی قرار میدهد (2) | فَإِذا بَلَغنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمسِكوهُنَّ بِمَعروفٍ أَو فارِقوهُنَّ بِمَعروفٍ وَأَشهِدوا ذَوَي عَدلٍ مِنكُم وَأَقيمُوا الشَّهادَةَ لِلَّهِ ۚ ذٰلِكُم يوعَظُ بِهِ مَن كانَ يُؤمِنُ بِاللَّهِ وَاليَومِ الآخِرِ ۚ وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجعَل لَهُ مَخرَجًا | 65:2 |
| و او را از جائی که حساب نتواند کرد روزی میدهد، آری هر کس بر الله توکل کند و حسابش روی قوانین الله باشد الله حتما کارش را به انجام رضایت بخشی میرساند (باید از روی روح و ایمان صحیح و فکر دقیق و شایسته ای که توام با عمل باشد بر الله و قوانینش تکیه زد نه آنکه فقط به زبان گفت توکل بر الله دارم و راهی خلاف متن دستورات الله بروند) الله برای هر چیزی اندازه و قانونی قرار داده (3) | وَيَرزُقهُ مِن حَيثُ لا يَحتَسِبُ ۚ وَمَن يَتَوَكَّل عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمرِهِ ۚ قَد جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيءٍ قَدرًا | 65:3 |
| و آن زنانی که همسر شما مسلمانان بودند و از دیدن حیض مایوس شدند اگر شما شکی داشتید که عده ایشان چقدر است، عده آنان سه ماه تمام خواهد بود و این درباره آن زنانی که هنوز حیض نشده اند نیز میباشد (این قانون هم درباره زنی است که از پیری حیض نمی بیند و هم زنی که جوان است و هنوز حیض ندیده و یا زنی که اصلا حیض نمیبیند و یا بسیار نامرتب حیض میبیند) و اما زنانی که حامله هستند انتهای عده ایشان زمانی است که بزایند (بدیهی است که این حكم الله در مورد زنانی است که پس از تمام شدن عده ای که در بالا ذکر شد و قانون اصلی است، باز هم حامله باشند و هنوز هم باید صبر کنند تا بزایند و الا خلاف عدالت است زنی که حامله بود و از زمان تصمیم متصدیان مربوطه به طلاق تا زمان وضع حملش یکهفته گذشت این یک هفته زمان عده او باشد و بتوان حكم نهائی طلاق را برای او صادر کرد و زنی را که بواسطه بچه داشتن بیشتر باید مورد محبت قرار گیرد زودتر از زنی که بچه ندارد از خانه شوهر اخراج کرد با این حسابها و تذکرات ممکن است عده زنی که چند روز قبل از تصمیم به طلاق حامله شده تا نزدیک به نه ماه به طول انجامد و هیچ زنی ممکن نیست از سه ماه مدت عده اش برای حکم نهائی طلاق کمتر باشد) آری هر کس از الله بترسد، الله برای او از طریق فرمان خودش کارهای او را آسان میگرداند (بدیهی است که ترس از الله ترس از عدم اجرای دستورات دینى الله است و هر فرد و جامعه ای که از قوانین دینی الله پیروی نکند، کم و بیش دچار مشکلاتی اجتماعی خواهد شد. چنان که امروزه می بینیم تمام جوامع بشری دچار چنین مشکلاتی کم و بیش شده اند و از مشکلات دنیائی بدتر، مشکلات پس از مرگ انسانها است که برای روح انسان پیش خواهد آمد و حال آنکه اطاعت کننده دستورات الله علاوه بر استفاده از تسهیلات قانونی الله روی توکلی که بر الله دارد بعضی از مشکلاتش معجزه آسا برطرف میگردد) (4) | وَاللّائي يَئِسنَ مِنَ المَحيضِ مِن نِسائِكُم إِنِ ارتَبتُم فَعِدَّتُهُنَّ ثَلاثَةُ أَشهُرٍ وَاللّائي لَم يَحِضنَ ۚ وَأُولاتُ الأَحمالِ أَجَلُهُنَّ أَن يَضَعنَ حَملَهُنَّ ۚ وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يَجعَل لَهُ مِن أَمرِهِ يُسرًا | 65:4 |
| اینها که الله بسوی شما نازل کرده فرمان اوست و هر کس از نافرمانی الله بترسد الله از او گناهانش را پاک میسازد و مزد مقرره را برای او بزرگ میگرداند (5) | ذٰلِكَ أَمرُ اللَّهِ أَنزَلَهُ إِلَيكُم ۚ وَمَن يَتَّقِ اللَّهَ يُكَفِّر عَنهُ سَيِّئَاتِهِ وَيُعظِم لَهُ أَجرًا | 65:5 |
| زنان فوق را در زمان عده باید متناسب با درآمد خودتان سکونت دهید و نباید به آنان ضررهائی بزنید تا ایشان را تحت فشار قرار دهید و اگر آن زنان حامله بودند هر گونه مخارج ایشان را تا وضع حملشان به گردن گیرید پس وقتی وضع حمل کردند برای آنکه بچه شما را نگهداری کنند، مزد مقرره ایشان را به ایشان بدهید و همیشه درباره وضع بچه باید میان شما پدر و مادر به طرز شایسته ای تبادل نظر و مشورت باشد و اگر در مشورت معلوم شد که از طریق مادر بچه، شیردادن بچه سخت است زن دیگری میتواند شیردادن بچه را بعهده بگیرد (6) | أَسكِنوهُنَّ مِن حَيثُ سَكَنتُم مِن وُجدِكُم وَلا تُضارّوهُنَّ لِتُضَيِّقوا عَلَيهِنَّ ۚ وَإِن كُنَّ أُولاتِ حَملٍ فَأَنفِقوا عَلَيهِنَّ حَتّىٰ يَضَعنَ حَملَهُنَّ ۚ فَإِن أَرضَعنَ لَكُم فَآتوهُنَّ أُجورَهُنَّ ۖ وَأتَمِروا بَينَكُم بِمَعروفٍ ۖ وَإِن تَعاسَرتُم فَسَتُرضِعُ لَهُ أُخرىٰ | 65:6 |
| و هر پدری که صاحب وسعتی در زندگی بود، به تناسب وسعتش، خرج بچه خواهد کرد و هر کس روزیش کم بود، به نسبت کمی در آمدش، که الله نصیبش کرده، خرج میکند و الله هیچکس را جز به اندازه ای که قانون الله به او داده، مجبور نمی کند و امکان دارد الله، بعد از تنگی آسانی پیش آورد (یعنی تمام مردم روی توکل بر الله و کوششهای قانونی، باید امیدوار باشند که اگر در سختی دچار هستند، به آسانی خواهند رسید) (7) | لِيُنفِق ذو سَعَةٍ مِن سَعَتِهِ ۖ وَمَن قُدِرَ عَلَيهِ رِزقُهُ فَليُنفِق مِمّا آتاهُ اللَّهُ ۚ لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفسًا إِلّا ما آتاها ۚ سَيَجعَلُ اللَّهُ بَعدَ عُسرٍ يُسرًا | 65:7 |
| و چه بسا شهرها که مردمش از فرمان پروردگارشان و پیغمبران او سرپیچی کردند و ما سخت به حسابشان رسیدیم و آنان را با شهرشان به عذاب بس بدی دچار کردیم (8) | وَكَأَيِّن مِن قَريَةٍ عَتَت عَن أَمرِ رَبِّها وَرُسُلِهِ فَحاسَبناها حِسابًا شَديدًا وَعَذَّبناها عَذابًا نُكرًا | 65:8 |
| پس نتیجه نافرمانی خود را چشیدند و عاقبت کارشان جز زیان نبود (9) | فَذاقَت وَبالَ أَمرِها وَكانَ عاقِبَةُ أَمرِها خُسرًا | 65:9 |
| و غیر از عذاب دنيا الله برای ایشان عذابی شدید آماده کرده (عذاب دنیا هر چه هم شدید باشد چون به مرگ خاتمه پیدا میکند چندان غیر طبیعی و سخت نیست و عذاب پس از مرگ که بر روح انسان وارد میشود بسی سخت تر است و پی در پی سخت تر میشود تا به عذاب دائمی آخرت و جهنم برسد) پس ای خردمندان از الله بترسید (خردمندان حقیقی کسانی هستند که عاقبت اندیش و حق جو و عمل کننده به حق و فهیم باشند) ای خردمندانی که به این مطالب ایمان آورده اید، بدانید الله بسوی شما پندی فرو فرستاده (10) | أَعَدَّ اللَّهُ لَهُم عَذابًا شَديدًا ۖ فَاتَّقُوا اللَّهَ يا أُولِي الأَلبابِ الَّذينَ آمَنوا ۚ قَد أَنزَلَ اللَّهُ إِلَيكُم ذِكرًا | 65:10 |
| که آن از طریق پیغمبری به شما میرسد که بر شما نشانه های الله را که واضح کننده هائی برای شما میباشند تلاوت میکند، این کار برای این است که الله هر کس را که ایمان آورد و کارهای خوب مربوطه را انجام داد از تاریکیهای اجتماعی بسوی آن یگانه نور اجتماعی بیرون آورد و کسی که به الله ایمان می آورد و نیکوکاری پیشه میگیرد الله او را به باغهائی داخل میکند که از پای آنها جویبارها روان باشد و آنان همیشه در آن خواهند ماند و الله برایش روزی نیکوئی فراهم کرده (11) | رَسولًا يَتلو عَلَيكُم آياتِ اللَّهِ مُبَيِّناتٍ لِيُخرِجَ الَّذينَ آمَنوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النّورِ ۚ وَمَن يُؤمِن بِاللَّهِ وَيَعمَل صالِحًا يُدخِلهُ جَنّاتٍ تَجري مِن تَحتِهَا الأَنهارُ خالِدينَ فيها أَبَدًا ۖ قَد أَحسَنَ اللَّهُ لَهُ رِزقًا | 65:11 |
| آن خدائی چنین کرده که هفت آسمان را ساخته و مانند آنها از زمین بوجود آورده ( از این آیه میفهمیم که هر کجا اسمی از هفت آسمان و یا آسمانهاست هر یک از آسمانها زمینی در خود دارند و اصولا آسمان در لغت عرب یعنی فضای قابل زیست بالای سر انسان و زمین یعنی مکان زیر پای انسان و از جاهای دیگر قرآن فهمیده میشود که در منظومه شمسی هفت آسمان با هفت زمین است) میان این هفت آسمان و زمین آن یک فرمان فرو می آید (اشاره به فرمانی است که برای گردش این هفت آسمان و زمین و زندگی آنها از خورشید و جاذبه آن پی در پی به آنها میرسد) تا شما بشرها بدانید الله بر هرچیزی تواناست و الله علمش بر همه چیز احاطه دارد (بشرهای فکور و بی غرض وقتی فهمیدند، قرآن سخنانی چنین علمی درباره هفت آسمان، در چهارده قرن پیش گفته که کم کم علم بشر به راستی آنها پی میبرد، یقین میکنند گوینده قرآن خالق عالم است و خالق عالم بر تمام خلقت آگاه است که اینها را در قرآن آورده) (12) | اللَّهُ الَّذي خَلَقَ سَبعَ سَماواتٍ وَمِنَ الأَرضِ مِثلَهُنَّ يَتَنَزَّلُ الأَمرُ بَينَهُنَّ لِتَعلَموا أَنَّ اللَّهَ عَلىٰ كُلِّ شَيءٍ قَديرٌ وَأَنَّ اللَّهَ قَد أَحاطَ بِكُلِّ شَيءٍ عِلمًا | 65:12 |
